niedziela, 31 lipca 2011

Łyko i drewno







Autor: Krzysztof Kleszcz


Robert Miniak „Drzewostany”, Wydawnictwo Kwadratura, Łódź 2011


Tegoroczny lipiec okazał się dobrym czasem dla percepcji tej książki. Zwykle pewni swego ludzie, chowali się w domach. Waliły błyskawice, jakby chciały przywołać ten znikający świat, który opisuje Robert. Uświadamiałem sobie jego istnienie, gdy elektrownia wyłączała prąd, a ja zamiast gapić się w monitor, patrzyłem na żywioł, który szarpie gałęzie, kładzie zboże, otwiera niebo. I zerkałem do książki.

Z początku byłem nieufny do tego poetyckiego rustykalizmu. Ile można o tej wsi? Wiem, wiem: Kapela ze Wsi Warszawa, filmy Kolskiego, Grzegorz z Ciechowa – wszystko OK., ale... Ta galeria postaci: stary Maciaszczyk, bat’ko Kostia... te miejsca: za lasem, za stodołą, tej wsi już nie ma, na mokradłach, na strychu... Co oprócz uśmiechu, przywołania zapachu niesamowitości, dadzą mi te poetyckie wyprawy na głęboką prowincję? Albo ta erotyka np. podglądactwo w „zaćmie”...

Czy posłuchałem Radiohead „There There”, czy Irka Dudka „Mowę drzew”, że nagle ten „drzewostanowy koncept” zaczął mi się podobać? Może genialne (nie boję się tego słowa) ilustracje Anny Marii Jurewicz zadziałały? Może uwierzyłem, że ludzkie ciało to, z grubsza, łyko i drewno?

Nikt nie odmówi Robertowi poetyckiego ucha, daru układania ciekawych metafor. W najlepszym wierszu z książki „matka Rosemary” – wybierając banalny w sumie topos – przeprowadzkę na wieś, udało mu się celnie opisać zacieranie się dawnego świata i to, że „nowe” nie ucieknie od „starego”, choćby je miało w pogardzie. Jest tu Grochowiakowy turpizm („pozwólcie, by we włosy wplótł się rozchodnik”) i piękna fraza dobrze tłumaczącą pochylenie się nad tym wiejskim – autentycznym światem: „przestrzeń traci pion, krzywi się pod płotem jak pordzewiała damka”. No i puenta!

Kontrowersyjny pomysł pomieszania poezji (część I książki pt. Strużyny, część III książki pt. Pędy) z opowiadaniem (część II Mowa lasu) broni się dzięki ciekawemu przeniesieniu bohaterów z opowiadania do poezji. Ośmiostronicowe opowiadanie zaczyna się zwyczajnie, wydaje nam się, że to zwykła retrospekcja, dopóki nie okazuje się kim jest główny bohater. Język opowiadania przesycony jest poetycką aurą. Znajdziemy tu np. taki fragment: „każde drzewo to litera, zupełnie jak hieroglif albo znak stawiany chińskim pędzelkiem. To czyste znaki, słowa.”; albo „Mechanicznie zrobiłem krok, potem drugi. Wyciągałem nogi z błota, a ono zasysało mnie jakby chciało zatrzymać – tu w tym lesie, w tym parowie z daleka od naszej rzeki i ciebie. Ale miałeś rację – zmartwychwstanę, tylko muszę złapać powietrze, zatrzymać, zupełnie jakbym się zanurzał. O, właśnie tak.”

Często pomysłem, który „robi wiersz” bywa obserwacja z dzieciństwa: „straszenie cmentarzem”, „zakopywanie misia”, „rzucanie klątwy”, obserwacja modlących się... Robert układa z tych wspomnień swój poetycki świat, takiej bajki dla dorosłych. O wierszach: „dym”, „blue”, „włosy. pędzle”, ”darń”, „znamię”, „różdżkarz”, „drewno wie pierwsze” mogę powiedzieć, że są wysokimi drzewami, które dają czytelnikowi tlen.

Z zastrzeżeń: - nie wiem dlaczego w wierszu „dworzec w Łomży” Robert świadomie zburzył jego rytmikę dwunastozgłoskowca? Czy wiersz tak silnie zrytmizowany nie pasowałby do całości? Powstałby (wystarczy skasować może i wyśniłem zamienić na śniłem) magiczny wiersz w klimacie Dariusza Suski. A tak jest po prostu dziwnie.
Jeśli zdarzają się chybione puenty (często krótkie, jakieś takie zawieszone), albo frazy np.„wilgoć wyłazi z kanałów jakby ziemia była rastamanem, ćmiła skręty” (dopowiedzenie wg mnie zbędne), to i tak dla takich fragmentów:„Przecież konfesjonał też kiedyś był drzewem. razem bawiliśmy się w Indian. liczyłem, że mnie pamięta. odpuka.”, „patyki w wirze są wskazówkami”, wraca się do książki, jak do arboretum.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz