niedziela, 22 kwietnia 2018

To jest mój wiersz umiłowany

ANNA MOCHALSKA „Same głosy”, Kwadratura Łódź, 2018


Słyszę. Też słyszysz.” - przekonująco śpiewa Lao Che w piosence „Nie raj”, podobnie - „Idę za głosem Twym” - wyśpiewuje w uniesieniu Antonina Krzysztoń. Szumią w naszej głowie głosy, zdania z piosenek, rozmów, wierszy. Są, motywują nas, prześladują, wpływają na nas, naprawiają albo psują. Taki sens odczytałem ze „schizofrenicznego” tytułu Anny Mochalskiej.

W wierszu „Z obłoku odezwał się głos (chmura internetowa)” padają słowa „nagle znikąd dochodzi taki głos”. Olśniło mnie: to cud, że mogę wziąć czyjąś emocję, prawdę, że mogę przekazać komuś własną. Oto jest sens i diament: „czuję, że żyję, kiedy rejestruję / obecność nowych słów na starych śmieciach.”, „to jest mój wiersz umiłowany, w którym mam upodobanie. Jego słuchajcie.” Arcypiękne! Czytam, filtruję, tłumaczę. Biorę, przekazuję. Naśladuję, zostawiam ślady. Wiersz w ramki, wiersz w podręczniki!

Jak wspomniałem - książka ma koncept. „Głośny” tytuł i tytuły poszczególnych części są powiązane: „Nagłos”, „W głos”, „Pod głos”, „Pogłos”, „Wygłos”. W pierwszej części wykorzystany został topos stworzenia świata w siedem dni. I tak: owszem, Adam dał imiona zwierzętom, ale – wg autorki – to pierwsza kobieta wymyśliła kulturę i poezję. Ta, która „mogła udźwignąć wszystko, co osiadało na wargach, cały proch mężczyzny i całą jaskrawość.”, sprawiła, że stała się pełnia. Przyjmuję tę męską deprecjację, przyjmuję tę feministyczną optykę, bo sprytna, i łebska, i poetycko pięknie skrojona. Obok ciekawej medytacji o ciele: „ciało nie uszło cało”, jest też tu udana, cokolwiek patetyczna, puenta: „za kolejną wydmą nasze dzieci powiedzą, właśnie tu chcemy zbudować wielką babkę z piasku.

Te wiersze pełne są gier, poetyckiego kunsztu. Słowa są obracane, zestawiane - „być kliszą ze zgliszcz”, odczytywane wspak - „jedyne co daje mur, to rum”, przekręcane - „chyba ziew krwi”. Są tu cwane metafory: „teraz mieszkam w płomieniu. Świat poza nim jest dziwnie zimny i blady. i nie drga.”, „wszystko widzę ze środka, z iskry.”, aliteracje - „pożar nie pożera”. Czyta się więc książkę podziwiając ekwilibrystykę i spryt – biedny „Brzydgoszcz”. Przy czym nie ma w tym sztuczności, wszystko jest żywe - zdarzają się tu kolokwializmy i wulgaryzmy, ironia.

W wierszu „Fundamenty” wyznaje się uczucie językiem architektury i budowlanki: „Jesteś mi konstrukcją z żelbetu”. W ”Co ja paczę” jest o wypaczaniu, o budzie z żeber, która przecieka, przepuszcza wilgoć i chłód, o słabym rusztowaniu z żeber... „Niepewność murowana” pomysłowo rozgrywa słowo „mur”.

Przekonujące jest obrazowanie. Widziałem i nie zapomnę łatwo - wielki chłód - „lód ściął nas z nóg.”, płonący dom „do domu można iść jak w dym” albo smog w powietrzu „sadzimy sadzę, środę popielcową obchodzimy co tydzień. Świętujemy pogrzeby, oglądamy stare filmy.” Bywa plastycznie i surrealnie „czas ścieka po rękach”. Mochalska szepcze - „i nasze oczy to suche doliny, i nasze miejsce to suche doliny.” i wali z grubej rury - „żal dupę ściska, c'nie? c'mon, simon”.

Świetnie wymyślony jest wiersz inspirowany komunikatem windowsowym „czy na pewno chcesz zamknąć kreatora?” Powstał wiersz na rekolekcje, wiersz na dyskusje.

Kołysze się tu koty do wiecznego snu, zatwardziałym przypomina się o kruchości. O umieraniu jest poważnie „miejsca puste są pełne. pełne straty i braku.” i niepoważnie „śmierć jeździ czarną beemką”.

Coś dla oka, czytelniku: czytaj, aż znajdziesz: „anię w kąpieli, anię w pościeli”. Coś dla ciała - „wiersz przebija klatkę piersiową, otacza serce i sam staje się mięśniem” i coś dla ucha: „na wysokich wzgórzach dźwięk, którego szukasz, to napięta struna.” Wołam na cały głos, polecam.



niedziela, 15 kwietnia 2018

Spotkanie z laureatami Złotego Środka Poezji 2018

15 kwietnia 2018, Złoty Środek Poezji 2018 - Spotkanie z laureatami XIV Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Artura Fryza, na najlepszy poetycki debiut książkowy roku 2017; Centrum Teatru, Muzyki i Tańca w Kutnie

Kutno to miejsce w środku Polski. Wszystkim powinno być tam blisko. Powody, by tam nie jechać zawsze się znajdą, np. nie godzi się czytać na Turnieju Jednego Wiersza wśród "niedzielnych poetów". To był mój wybór - przyjechałem i przeczytałem. Główne powody to poznać nowych poetów, którzy zaczynają oraz  przypomnieć sobie czas swojego debiutu, wspomnieć Artura Fryza.
W 2009 roku wręczenie nagród Złotego Środka Poezji odbyło się wyjątkowo w Łodzi - nagrodzono wtedy Sławomira Elsnera, Izę Kawczyńską, Konrada Górę; wyróżnienie otrzymałem razem z Dominikiem Bielickim i Grzegorzem Kwiatkowskim.

Że tegoroczni laureaci pójdą za ciosem i wydawać będą kolejne książki, tak jak wszyscy nagrodzeni 9 lat temu - jestem pewny. Postanowiłem kibicować tym "pierwszym razom".
Profesor Śliwiński w laudacji podkreślał różnorodność poetyk - od awangardowej (Marcin Mokry), przez intymne zapisy swoich stanów emocjonalnych (Katarzyna Michalczak). U Marcina Niewirowicza widać zainteresowanie filozofią. Każdy z autorów, zarówno bliska klasycznej poezji - Beata Głowacka, jak strzelający słowami z prędkością karabinu - Paweł Krzaczkowski, czy Maciej Topolski w swych "apokaliptycznych" splątanych wierszach, brzmiał intrygująco.

W XII Ogólnopolskim Otwartym Konkursie Jednego Wiersza im. Pawła Bartłomieja Greca (jurorowali: Adam Wiedemann, Marek Czuku i Grażyna Baranowska) wygrały Marta Stępniak i Roksana Polon.

 Przy mikrofonie Beata Głowacka
 Przy mikrofonie Paweł Krzaczkowski
 Przy mikrofonie Marcin Niewirowicz
 Przy mikrofonie: Marcin Mokry
Przy mikrofonie: Katarzyna Michalczak

 Marta Stępniak
 Roksana Polon

Złoty Środek Poezji - wręczenie nagród i koncert Pablopavo



14 kwietnia w Sali Centrum Teatru, Muzyki i Tańca w Kutnie wręczono nagrody Złotego Środka Poezji. (werdykt)
Potem zagrał Pablopavo i Ludziki. Były przeboje z płyt "Polor" i "Ladinola", a także kilka nowych piosenek z zapowiadanego na październik nowego albumu pod roboczym tytułem "Discomfort".










 Autograf na "Mikrotykach"
 Kleszcz and Pablopavo
 

poniedziałek, 9 kwietnia 2018

Wihajster na poziom master

THE NATIONAL - "Sleep Well Beast", 2017. 


Matt Berninger wokalnie przypomina trochę Nicka Cave'a, ale gdy wyciąga górę jest oryginalny i niepowtarzalny. Ten piewca związków, w których rządzi bezradność, nieporadność i niezdecydowanie, znów zachwyca. Weźmy ten fragmencik z "Walk It Back" o wycofaniu "I only take up a little of the collapsing space / I better cut this off / Don’t wanna fuck it up / I better walk it back / Walk it back". Wlazł on w moją głowę i rozsiadł się na głębokiej kanapie.

Wysoko cenię albumy: "High Violet" (2010) z genialnym "Anyone's Ghost", "Trouble Will Find Me" (2013), "The Alligator" (2005), a także projekt "EL VY" (2015). Skoro jest zapotrzebowanie na piosenki o depresjach, załamkach, zmęczeniu, sprzecznej potrzebie bliskości i samotności, skoro są ludzie utożsamiający się z wersami takimi jak "Moja wiara jest chora, a moja skóra cienka jak zawsze", to pojawia się nowa płyta The National.

Czy można zlekceważyć ten album? Napisać tylko, że poprzednie były lepsze? Pianinkowy wstępniak "Nobody Else Will Be There" sączy się jak krew z małej ranki. W drugim na płycie - "The Day I Die" jest power. Załatwia nas refren, o tym co by było, jak by było, gdyby nas nie było. ("The Day I Day / We're We Been?"). Syntezatorowy "Walk It Back" kreuje przedziwny klimat, ni to smutku, ni pogodzenia się. Matt angażuje się tu politycznie krytykując USA. Mój ulubiony utwór ma dziwny tytuł "The System Only Dreams in Total Darkness" i piękny liryczny wzlot "I can't explain it / Any other, any other way". Ileż tu dźwiękowych subtelności: fajny riff, damskie głosy w tle, piękne harce na gitarce. Wihajster na poziom master!
W "Born to Beg" znów pianino i zmęczony głos. Matt śpiewa, że urodził się, by błagać. Jest lirycznie jak w "I Need My Girl" na poprzedniej płycie (wtedy śpiewał, że zaangażował się na 45% zamiast 100%)...
Piosenka o golfie - "Turtleneck" jest rozedrgana i histeryczna, a więc jeśli jesteś fanem/fanką takich przyjemności...
"Empire Line" wykorzystuje plumkanie w stylu Radiohead, by odmieniać słowo samotność przez wszystkie przypadki, a że wyszło fajnie, to następny utwór wchodzi w to jeszcze głębiej i w "I'll Still Destroy You" Matt walczy, rozdrapuje jakieś rany, wspomnienia...
W "Guilty Party" wyśpiewuje syberyjski mróz w związku, gdy imię ukochanej brzmi jak "przepraszam" i nie działa. ( "I say your name / I say I'm sorry / I know it's not working"). Oto bolesna świadomość, że nie jest się żadnym świętem.
"Carin at the Liquor Store" - podniośle, z pianinem, o tym, że wszystkie winy bierze na siebie.
"Dark Side of Gym" jest o platonicznej miłości z lat szkolnych, kiedy peszył go wzrok dziewczyny. Jest idealna na "wolny taniec". Tytułowa "ciemna strona sali" (być może studniówkowej?) to cytat z Cohena (piosenka "Memories" w tłumaczeniu Zembatego znana jako "Wspomnienia" z refrenem: "Gadaj, czy pokażesz mi swe nagie ciało?"). A na koniec jest coś o śpiącej bestii, jakoś tak mamrocząco. 


sobota, 7 kwietnia 2018

Złoty Środek Poezji dla Katarzyny Michalczak


Rozstrzygnięto XIV Ogólnopolski Konkurs Literacki im. Artura Fryza, na najlepszy poetycki debiut książkowy roku 2017. Spośród 59. nadesłanych do konkursu książek, jury w składzie: prof. dr hab. Piotr Śliwiński, Adam Wiedemann, dr Jakub Kornhauser postanowiło przyznać następujące nagrody:
1 miejsce:
Katarzyna Michalczak za tom „Pamięć przyjęć” (Dom Literatury w Łodzi, Łódź 2017)
Nagroda w wysokości 5000 zł
2 miejsce:
Beata Głowacka za tom „ikonostas” (Norbertinum, Lublin 2017)
Nagroda w wysokości 3000 zł
3 miejsce – ex aequo:
Marcin Mokry za tom „czytanie. Pisma” ( Dom Literatury w Łodzi, Łódź 2017)
Paweł Krzaczkowski za tom „Wstęgi Mobiusa” (Stowarzyszenie Kulturalno-Artystyczne „Rita Baum”, Wrocław 2017)

Nagrody w wysokości 1300 zł
Wyróżnienia:
Maciej Topolski za tom „na koniec idą” (Dom Literatury w Łodzi, Łódź 2017)
Marcin Niewirowicz za tom „dociekania strefy” (Wydawnictwo Nisza, Warszawa 2017
Nagrody w wysokości 700 zł


 Katarzyna Michalczak za "Pamięć przyjęć" zdobyła
Nagrodę Główną w Konkursie im. Jacka Bierezina (zobacz relację)
Przeczytaj moją recenzję książki

 Uroczyste wręczenie nagród i spotkanie autorskie z laureatami odbędą się 14 i 15 kwietnia na Festiwalu Złoty Środek Poezji w Kutnie.

Cegły zlizywane parującym językiem, aronia.

Roman Honet „Ciche psy”, Biuro Literackie, Wrocław 2017


Nie znoszę poezji przywracającej wiarę, bo to relacja rodem z teleturniejów i reklamy.” - powiedział do mnie przyjaciel, poeta. I wysłał mnie w tatarak, w chaszcze, bym deptał gołą nogą po szyszkach, by prowadziło mnie nic.

I musiałem znieść bezczelność recenzentów i blurbistów: „maestria, dynamika, przejrzystość, wyszukane, obłędne.” Pokrzyczałem do nich „nonszalanckie, dziwne, zamazane, udziwnione, chore.” I zobaczyłem biblijne motto ”Ja wprawdzie słyszałem, lecz nie rozumiałem”, i zapytałem „Czyli po nic, naprawdę?

A potem wyniosłem kawę z ławy. I zapisałem „Udziwniaj, zapętlaj, utrudniaj”. Poezja to wiara. Podmiot, orzeczenie? Podmiot, orzeczenie? Pies to trącał, cichy pies.

Konteksty w kąt! Niech rządzą symbole-babole, obrazy-bohomazy: „zbieracz elektrośmieci zaspawany w kuli, gdzie pływa wieża stereo, łom i wiązki słomy”. Cokolwiek to znaczy. Deformuj, plącz, zrób tak, jak nikt. Dać się przerazić jak obrazami Beksińskiego: „spotkać boga nigdy / nie udało się. Zjawiał się dość / zawiły, tak jak rzymska cyfra / albo gaz skamieniały nad wodą.” Poczuć się jak Owen u Irvinga, być „narzędziem boga”, wkładać w siebie natchnione słowa-zjawy. Wizje, surrealne, wyjęte ze snu, włożone w probówkę, takie belki w oko: „widmo, piękne // z diademem z margarytek i mosiądzu, / z berłem trzymanym przy łbie.” Googlaj po znaczenia, trwożnie, daremnie. Bo analiza tych wierszy jest karkołomna jak noszenie wody sitem. To zadry, utraty unurzane w snach. Sprzeczności, dwa minusy dające plus.

Idzie się w gęstwę, w niedorzeczność, a gdy pojawią się jakieś prześwity sensu, cieszą oczy: „upadłeś na kolana / i rzygałeś”, „żywi rzucają cienie, a umarli blask”,„błyskają gwiazdy, każdą / trzyma policjant z paralizatorem.” Właśnie! Oczy! Aż przekręca się głowę, pytając się „what?”, gdy czyta się takie wyimki: „cegły oblizywane parującym językiem, aronia”.

W tych wizjach powtarzają się: czas, śmierć, miłość. Znalazłem frazę, która mogła wywołać niedzielę wolną od handlu: „teraz biegnij przez sklepy, / lecz mnie nie zabieraj.”, frazę, która powoduje zawieszenie mózgu: „jeżeli brak trwać może, trwa właśnie - / ten brak, który nas ochrania / od zmierzchu, ziemi, nieznający snu, mowy ani milczenia, jak istota / powstała z samych oczu / i dlatego ślepa.”

Byłem też dźgnięty frazą: „pismo dla ślepców niszczy gładka dłoń”,  uderzany w policzek słowami: „żreć”, muszla klozetowa”, „kurwy”, albo ulubionym słowem poety: „rzeź”. Profanum robi tu ROTFL. Czytam te wiersze, wprawiam się w nierozumieniu, w odczuwaniu: swojej bezradności i bezradności poezji. I szczerzą się potwory, i przechodzą po mnie.