niedziela, 28 lutego 2010

Attention, attention!

Autor: Piotr Gajda

Po powrocie z piotrkowskiego targowiska (gdzie nabyłem skórzane buty wyposażone w „steel nose” – takie same mierzyłem kiedyś w Poole w UK, jako zagubiony emigrant – tamte były o numer za małe) przeglądam zeszłoroczne numery „Toposu”. W numerze z arkuszem poetyckim Ani Wieser znów natrafiam na fragmenty notesu literackiego autorstwa Wojtka Kassa. Przypominam sobie, że już podczas ich pierwszej lektury kilka miesięcy temu, zwłaszcza ten fragment jego zapisków (datowany na 02.12.2008 roku) utkwił mi w pamięci: ”Tylko w tym roku uczestniczyłem w gremiach ogólnopolskich konkursów poetyckich imienia Norwida, Kulki, Kajki, Bąka, Herberta i w kilku pomniejszych. Myślę o autorach, których wiersze znalazły się w finałowej puli lub tych, którzy przepadli w dyskusji o, dajmy na to trzecią nagrodę lub któreś z wyróżnień, i o tych, którzy mogli zostać laureatami lecz z różnych powodów – z roztargnienia, czy niedoczytania – nie otrzymali któregoś z mało istotnych punktów regulaminu. Wyniki konkursu są jawne, dowiadują się o nich laureaci i setki przegranych autorów. Reszta jest milczeniem, a więc debata nad ścisłym finałem, w którym znalezienie się, co by nie powiedzieć, jest także wywyższeniem. Dyskusje jury literackich konkursów przypominają targi bogów na Olimpie nad losem biednych ziemian. Autor-bohater nigdy nie dowie się, że był tuż, tuż od wzięcia udziału w uczcie wybrańców-laureatów, że jego wiersze bronił dajmy na to jakiś H., lecz utrącili jacyś D. z B. A od takiej wiedzy mogłoby wiele zależeć. Bo cóż znaczy zdanie D. i B. wobec faktu, że jego twórczość dostrzeżono w anonimowej masie literackiego chłamu?”

Bez fałszywej skromności przyznam się, że niejednokrotnie miałem okazje uczestniczyć w uczcie „wybrańców-laureatów” i zawsze, zawsze sprawiało mi to wiele satysfakcji. Towarzyszyło mi wtedy uczucie zdziwienia, że to akurat ja, że to właśnie moje wiersze…

Radość z „namaszczenia”, po lekturze powyższych zapisków wzmaga się, bo wiem już, że po drugiej stronie – po stronie „bogów” egzystują ludzie o wrażliwości Wojciecha Kassa – poety, o którym Wojciech Kudyba napisał, że „dochodzi on do ładu z ziemią i jej odwrotnością” oraz, że „ dochodzenie do ładu z ziemią, dogadywanie się z istnieniem, odkrycie osobliwej gotowości bytów do rozmowy są według poety możliwe wyłącznie dzięki specjalnemu rodzajowi uwagi”.

Wierzę w tę „uwagę”, sam byłem jej orędownikiem wtedy, kiedy życie obsadziło mnie w roli jurora konkursów poetyckich odbywających się w moim rodzinnym mieście. Mam w pamięci „dysputy i kontrowersje”, które przyszło i prowadzić ze świętej pamięci prof. Jerzym Poradeckim, i to uczucie, że ostateczny werdykt nie jest do końca taki, jaki powinien być albo, jaki chciałbym, żeby był. Wspominam ostatnią edycję „Kobiety”, i mój dyskurs z Dariuszem Foksem na temat miejsc I i II, dyskurs zakończony 20 minutową „telekonferencją” i lekkim „przytykiem” Dariusza Foksa (przewodniczącego jury), w czasie uroczystej gali wręczenia nagród, że to ja jestem personalnie odpowiedzialny za „nieoczekiwaną zmianę miejsc” w ogłoszonym, ostatecznym werdykcie.

Wojciech Kass

sobota, 27 lutego 2010

Niebo to błękitny koc


Autor: Krzysztof Kleszcz


Blue

Niebo to błękitny koc nad łóżkiem dziecka.
To jest mój mały dom - mówi wystawiając głowę
spomiędzy szczebli. A w moich skroniach
kofeinowy zwid: pęknięte koryto, rozlane mleko.
Słyszę śpiew syren, widzę wieloryba
z gościnnym wnętrzem. Wszechobecne biadolenie
w rurach i dreszcz jakby kra wielkości Luksemburga
uderzała w nas. I syn krzyczy: Tato, niebo spadło
.

piątek, 26 lutego 2010

Szymborska w TVN


Podróż do ojczyzny limeryków.


"Jestem uważany za dowcipnego człowieka, ale to jej dowcip góruje nad moim. Ona ma wielki wkład w moje zadowolenie z życia.."




W niedzielę 28 lutego późnym wieczorem (ok.22.25) telewizja TVN wyemituje dokument "Chwilami życie bywa znośne", którego bohaterką jest Wisława Szyborska.
Autorka filmu Katarzyna Kolenda-Zaleska zdradza szczegóły, że "To jest taki film, który ma spełnić marzenia poetki. Ona kiedyś powiedziała, że chciałaby spotkać w życiu trzy osoby: Woody Allena, Vaclava Havla i Jane Goodall. Przez ten film jej się udało. Chciałam pokazać twórczość poetki i nieznane pasje. Miłość do limeryków i zabawnych rymowanek, bo przecież człowiek nie może być zawsze poważny. Pojechaliśmy, więc wspólnie do Irlandii, bo tam jest ojczyzna limeryków, odbyliśmy podróż do świata Vermeera w Amsterdamie i Hadze. W filmie opowiadają o niej sami wielcy - reżyser Woody Allen, filozof i pisarz Umberto Eco, były prezydent Czech Vaclav Havel, legendarna badaczka szympansów Jane Goodall. A także najbliżsi przyjaciele, krytycy literatury, pisarze tacy jak Jerzy Pilch.Ujawniamy też nieznane pasje noblistki. Dlaczego lubi kicz? Co robi po wylądowaniu w obcym kraju? Kto jest jej ulubionym aktorem i która piosenkarka skradła jej serce? Gdzie przechowuje noblowski medal? No i co z jej wielką poezją ma wspólnego bokser Andrzej Gołota?"

Na czas emisji filmu poezja wyłoni się z niszy. Niektórym może przypomni, że istnieje.

wtorek, 23 lutego 2010

W związku z odwilżą


Autor: Piotr Gajda

Czarny lód

Poczułeś mróz w światłach za oknem na chwilę przedtem
zanim skuł przeciągłe wycie psa, którego pan zamarzł na przystanku.
Nie mogło być ci cieplej, chociaż trzymanymi nad ogniem

rękoma objąłeś zimny łom wyłamujący ci żebra.
Spróbuj zastukać we własną skórę jak w drzwi sejfu,
gdzie zdeponowano trzepot serca dziecka,

pod którym załamał się lód na sadzawce. Spróbuj
włożyć do ust kulę śniegu. Ze świstem przebije się
przez potylicę na drugą stronę odrętwienia,

w lepką jak owoc mango odwilż.

* wiersz pochodzi z projektu mojej drugiej książki pt. „Wypchane zwierzęta”, którą mam nadzieję wydać w 2010 roku.

poniedziałek, 22 lutego 2010

Zapowiedzi wiosny



Autor: Krzysztof Kleszcz

Lody puszczają, cieknie. A w sklepach płytowych zapowiedzi nowości. Bardzo jestem ciekaw – czy nowe produkcje moich ulubionych wykonawców, będą się podobać.

Elektryzuje – dosłownie! – zapowiedź nowej płyty Lao Che. Zarówno „Powstanie Warszawskie”, jak „Gospel” to płyty absolutnie genialne. Spięty solo także „dał radę”. Czy kopnie nas „Prąd stały / prąd zmienny”?

Zespół Coma postanowił wydać płytę koncertową. Łódzcy wyjadacze nagrali wcześniej trzy płyty. Ostatnia - „Hipertrofia” to prawdziwa transfuzja. Przekonałem się na własne oczy i uszy, że koncertowo są świetni. DVD wyjdzie nawet w formacie Blue-Ray... Hameryka, panie!

Strachy Na Lachy zaatakowały singlem z wulgaryzmem w tytule -śmiesznie wypikanym w radiowej Trójce. Jestem fanem zespołu, zarówno „Autor” jak „Zakazane piosenki” często śmigały w moim odtwarzaczu. To pewne, że skuszę się na „Dodekafonię”.

Nowy Muniek. Nie wiem co myśleć. Wiem, że Zygmunta Staszczyka polubiłem i to się nie zmieni. Chodząc w koszulce z napisem Bob Dylan zgłasza ambicje artystyczne. Jeśli nowa płyta zachowa poziom „Antyidola” czy „Modelu 01”... będzie dobrze.

Raz Dwa Trzy
to klasa. Adam Nowak jest dla mnie prawdziwym poetą z gitarą. Przyznam, że odpuściłem płytę do tekstów Młynarskiego, ale gdy wracam do każdej wcześniejszej, cmokam z uznaniem.
Śledzę ich drogę artystyczną od „Jestem Polakiem” (z hitem „Talerzyk”)... Pierwszą linijkę piosenki „Tak mówi pismo święte” z „Trudno nie wierzyć w nic” wziąłem jako motto do swojego wiersza z książki „Ę”. Chciałbym, by na „Skądokąd” były co najmniej tak dobre frazy.

Wierzę, że będą.

sobota, 20 lutego 2010

Mój wiersz tygodnia (13)


Autor: Piotr Gajda

Czy istnieje w ogóle coś takiego jak rockowa poezja? W antologii Marka Zgaińskiego „Poeci rocka”, tak o tym pisze Sławomir Magala: „Nie ma specjalnej tradycji pisania przedmów do poezji śpiewanej. Bo też poezja, którą się śpiewa, nie jest przez poetów do poezji zaliczana. Nie wiem, czy Bruce Springsteen albo Frank Zappa zostaną zaproszeni na jakieś forum w rodzaju „Poetry International”, a wiem, że Bob Dylan trafia na warsztat krytyków literackich dopiero dziś, kiedy już przestał być młodziutkim idolem młodzieży”.

Doskonałym przykładem prób zerwania z wizerunkiem „rockowej gwiazdy” był Jim Morrison, który jako frontman The Doors usiłował skończyć z emploi rockowego idola i skupić się na poezji; stać się po prostu poetą i to bynajmniej nie rockowym lecz lirycznym. Jako James Douglas Morrison opublikował m.in. „Władców. Nowe Stworzenia” i „Dzikie pustkowie”, tomy pełnoprawnej poezji. Jeszcze jako bożyszcze Ameryki takimi utworami jak „The End” czy „Celebration of the Lizard” przekraczał subtelną granicę dzielącą ambitną rockową kompozycję od poezji.

Jak bardzo to „cienka, czerwona linia” niech zaświadczą poniższe przykłady - wiersze połączone wspólnym tematem - z których jeden jest jednym z najbardziej znanych wierszy amerykańskich XX stulecia, drugi zaś pochodzi z płyty „The Final Cut” zespołu Pink Floyd - grupy niemniej słynnej niż The Doors i jest tym, co Amerykanie i Anglicy nazywają ładnie - "lyrics". Autorem "Śmierci strzelca z wieżyczki bombowca" jest Randall Jarrell, poeta amerykański, wykładowca literatury oraz jeden z czołowych krytyków poezji amerykańskiej, który zginął w nie wyjaśnionych okolicznościach, prawdopodobnie śmiercią samobójczą. Roger Waters, konfliktowy członek zespołu Pink Floyd i jego samozwańczy lider, to z kolei autor "Powrotu bohatera".

Uchylając się od odpowiedzi na pytanie postawione przeze mnie na samym początku tego posta napiszę tylko tyle, że na mnie działają one z tą sama siłą nalotu dywanowego w wykonaniu superfortec B-52.

RANDALL JARRELL

Śmierć strzelca z wieżyczki bombowca

Wprost ze snu matki wpadłem w Państwo; w jego brzuchu
Kuliłem się, aż mokrą sierść oszklił mi całkiem
Lód. Sześć mil ponad ziemią, śnionym przez nią życiem,
Zbudził mnie czernią ostrzał i koszmar myśliwców.
Po śmierci wypłukali mnie z wieżyczki szlauchem.


ROGER WATERS

Powrót bohatera

Jezu, Jezu, o co tyle szumu?

Tym niewdzięcznym malcom trzeba natrzeć uszu.
Kiedy byłem w ich wieku, światła zgasły tam i tu.
Czasu brakło na trwonienie westchnień, słów.
I nawet teraz jakaś część mnie
Leci nad Dreznem w Aniołku Jeden-Pięć.
Choć nigdy nie pojmą, że za moim sarkazmem
Kryje się rozpacz wspomnień.

Ukochana, czy już mocno śpisz? To dobrze.
Tylko wtedy mogę mówić z tobą szczerze.
Bo jest coś, z czym chciałem zdradzić się.
To wspomnienie zbyt bolesne
Aby mogło przetrwać w dzień.

Gdy w końcu wróciliśmy z wojny,
Na drzwiach wisiały proporce i flagi.
Ulice wypełnił taniec i śpiew
I zabiły kościelne dzwony.
Lecz w sercu moim płonie
Tli się wspomnienie słów
Konającego strzelca w interkomie.


czwartek, 18 lutego 2010

Baśń o bałwanie



Autor: Krzysztof Kleszcz

Dziś wreszcie ulepiłem synowi bałwana. Paradoksalnie, w dniu odwilży. Wcześniej choć nasypało go po kolana - śnieg zupełnie się nie lepił. Syn zauważył, gdy wracaliśmy nocą, że bałwan patrzy w gwiazdy. A mnie oczywiście w głowie kwitł wiersz Grzegorza Ciechowskiego.

BAŚŃ O BAŁWANIE

wiosna
topniejący bałwan
ze zdumieniem
odkrywa w sobie
czarny od sadzy
pogrzebacz
teraz umiera w spokoju

szczęśliwy kto dotknął
rozżarzonej granicy
swojej tęsknoty

wtorek, 16 lutego 2010

Muzyka modyfikowana genetycznie



MUSE "THE RESISTANCE", 2009.

Autor: Krzysztof Kleszcz

"Chcę być egzorcyzmem dla twoich demonów z przeszłości." - usłyszałem."A proszę bardzo, ale wątpię w czystość intencji, tu chodzi o wypełnienie Wembley."- mruknąłem, by potem z każdym przesłuchaniem miotać się między tezą, że to muzyczni geniusze, bracia w wierze, najlepszego zespołu świata - Radiohead, a tym, że to hochsztaplerka, podróba, genetyczna mutacja!
Jedno jest pewne Muse mają talent do melodii. Pierwsze dźwięki "Uprising", a już na pewno "powstańczy refren" zapadają w głowę od razu. Będziemy zwycięzcami! To hymn pluszowych misiów, które mają uwierzyć, że kiedyś zmienią się w niedźwiedzie. Przy każdym "hey!" czuć emocje tłumu, prawie jak w "We Are The Champions". Tytułowy "Resistance" zaczyna się tajemniczo, a potem tandetna solówka klawiszowa, prawie jak w "I Like Chopin" Gazebo. Pełna pompa, refren znów pod Queen. "Miłość to twój opór", czy jakoś tak.
Przebój "Undisclosed Desires" to bardziej pop niż rock. W teledysku: głośniki poruszają się po szynach, tancerka oddaje się zwariowanej ekstazie. Struny gitary są szarpane przez jakiś dziwny mechanizm: Jean Michel Jarre jako konstruktor dziwnych instrumentów był cieniasem.
W "United States of Eurasia..." jest pianinko, numer rozwija się powolutku... aż do 1:17 gdzie Bellamiemu rosną wąsy, wykrzywiają się zęby, kurtyna opada. Freddie Mercury is alive! Szaleństwo... Kopia? Pastisz? Błazenada? Nie wiem, ale wiem, że to działa! I to nie wszystko... struny gitary Briana Maya nagle zmieniają się w klawisze fortepianu. Jesteśmy na Mazowszu, w Żelazowej Woli albo nad Pilicą, Chopin wśród wierzb.
"Guilding Light" brzmi jak olimpijski hymn, "MK Ultra" ma świetny refren, tyle, że dość natrętnie przebojowy, zaś szaleńczy początek "Unnatural Selection" ciekawie, niespodziewanie przeradza się z w niepokój. W "I Belong To You (Mon Coeur S'ouvre A Toi") Bellamy zaczyna kabaretowo, by nagle wyciągnąć jokera z rękawa, czyli zaśpiewać manierą Thoma Yorke'a z "Pyramid Song"... (to "u-u-u-u-u-u-u-u-ooouu")...
No i jest jeszcze "Exogenesis Symfonia Part I-III" fuzja muzyki poważnej i rocka. Takie próby mają tylu zwolenników co przeciwników. Górnolotnie, pompatycznie jak u Jarre'a. Początek częsci III to nastrój godny stanu nieważkości.
Zatem przyklejam etykietkę "muzyka modyfikowana genetycznie". Nasyci cię, ale zostawi cię ze strachem o efekty uboczne.

Rajd Diego Maradony


JACEK DEHNEL „EKRAN KONTROLNY”, Biuro Literackie, 2009.
Autor: Krzysztof Kleszcz

Pierwszej lekturze "Ekranu kontrolnego" towarzyszyło mi wrażenie, że oto Jacek Dehnel to poetycki Diego Armando Maradona, który nie strzeli bramki zwyczajnie, tylko musi minąć sam sześciu przeciwników.

Konsekwentne stosowanie klasycznej poetyki z rymami to dziś rzadkość. Powszechny jest pogląd, że rymować mogą, oprócz fanów Asnyka i Konopnickiej, tylko hiphopowcy. Współcześni poeci boją się rymów jak kiczu (zgadza się, nie wszyscy, są jeszcze Suska, Różycki...). Ale tu tylko przez chwilę może się wydawać, że Jacek Dehnel przegrywa ("Piosenka o garstkach" z rymami dość oczywistymi np. rozumie/nie umie, tata/lata, nowa/słowa).

To już piąta książka młodego autora. Od dawna jego poetyka to znak jakości. Zawsze było w niej wiele charakterystycznych gadżetów - staromodnych słów. Jest też sporo słownictwa popkulturowego, potocznego np. you-tube, gajer, skejci, czteropak. Historie opowiedziane przez autora intrygują i prowadzą do przejrzystej, czytelnej puenty. O tak, to też znak jakości, bo wielu współczesnych poetów, treść i puentę zakopali w kompostniku.
Zatem historii tych jest duża różnorodność: spotkanie z bażantem, logowanie się na gejowską stronę www, wizyta w KFC, wrzucenie datku żebrakowi... Godnym fantastycznych pomysłów Stanisława Lema, jest wiersz „Posterity”: oto jest XXIII wiek i naszą ludzką marność uzmysławia niezwykły dialog.
Z innego wiersza "Ph.Glass: Glassworks - 5. Facades" nie sposób nie zapamiętać zachwytu nad świetlistym widmem we mgle: „Kiteź – myślałem – tak, Kiteź miasto pod taflą lodu, którą wznosi ta mgła, mgła i siódma trzydzieści, i słońce odbite: Jeruzalem Niebieskie, Atlantyda, Citta del Sole – dureń. Zwykłe załamanie światła (...)”

Jest cała gama środków poetyckich: metafor "Jakiś brzydki liszaj, czas, wdał się i nie puszcza.", błysk aliteracji: "i krzemień ostry i osty cierniste", ironii (o barze KFC) "Patrzysz znad paśników". Autor czasem szarżuje: "na prawo od erekcji plakat z Annie Lennox" , "ochłap ludziny".
Tej różnorodności może nawet za dużo. Na minus zapisuję kilka próz poetyckich (np. „Noc w Elizejskiej...”), które mnie nie przekonały, może tomik ich pozbawiony byłby celniejszy?

Zazdroszczę autorowi umiejętności obrazowania: np. w wierszu "Wizjer" jest patrzenie przez przerębel: „tutaj na kolanach, z okiem blisko tafelki, patrzy się i wierzy / w inne: obłe, oślizgłe, zmiennocieplne, denne."; w wierszu "Bażant": "spokojny jak na tej tablicy z łańcuchem pokarmowym, w książce od biologii. (zjadał stonkę, na niego za to się sposobił lis)." albo w "Pleśni (Warszawa Centralna)": "wrzucasz do kubeczka pięć złotych, szmaty mówią "Sto lat panu, sto lat!" i grają na organkach ta-da ta-da taaaa-da".
A historia podobna, do opowiedzianej przez Tomasza Pietrzaka o trylobicie, czyli „Urartu”, to dla mnie wiersz idealny. Bez zbędnej frazy. „Po sztuce kulinarnej Urartu nie został nawet pęczek rzodkiewek”, „Co byście powiedzieli, gdyby was wyrażał gipsowy święty Józef, pół szklanki z Ikei, ortalionowy strzępek przechowany w piasku?”.

No i wreszcie prawdziwym, że wrócę do piłkarskiej metafory, rajdem przez pół boiska, jest poemat, cykl 12 sonetów. O tym, co wulgarnie i celnie wyśpiewał Grabaż z Pidżamy Porno "Bomba trafiła w środek tłumu / Wcale nie chce mi się rzygać”.

Zatem "Nie masz słów na tę boleść, której nie przeżyłeś." brzmi tu znacząco. Można ją odczytać, jako pewną bezradność poezji wobec cierpienia. Poeta słyszy ("A w głębi, na schodach / szumi krew w żyle świata jak wysoka woda"), ale czuje, że słyszeć to za mało. Odpowiedź na pytanie postawione w innym wierszu: "Ale co jest prawdziwsze: czy to co przeżyte, czy to, co przeczytane?" jest oczywista. Zatem, czy tylko przechodząc przez osobiste traumy można napisać wielką poezję?

Jeśli przyjąć, że słowa z ostatniego sonetu to swoista samokrytyka: "I wszystko kwadratowe. I wszystko na siłę.", to zastanawiam się, czy gdyby świat poety nie był taki bezpieczny, czy napisałby jeszcze mocniejszą książkę?

niedziela, 14 lutego 2010

Zielona wyspa na mapie UE


Autor: Piotr Gajda

Remont nie ma nigdy nic wspólnego z twórczością Reymonta. To raczej przymusowe zesłanie w głąb piekła, w którym diabli wiercą dziury wiertarkami udarowymi, kują ściany pneumatycznymi młotami, kładą gładzie, docierają ściany, kurzą i pylą. Ziemia obiecana, to efekt końcowy – cisza, ład i porządek wokół, wreszcie wszędzie czysto i poukładane. Znów wiesz, gdzie co masz; ważny dokument, książkę o Lemie, płytę Genesis. Ale diabli wciąż zacierają ręce, ponieważ w tym kraju, żeby przeprowadzić się do większego lokum, by mieć jakieś lokum dla siebie i rodziny, trzeba podpisać własną krwią cyrograf z bankiem. A potem godzić się na wszystko; na ekonomiczny przymus, strach przed utratą pracy, na sny, w których wyrzucają cię z mieszkania wprost pod most. Na to, że odbiorą ci jakąś część człowieczeństwa, abyś w zamian mógł żyć jak człowiek. Stąd nowe regały, które kupiłeś za to, co zostało ci z pieniędzy pożyczonych od banku i z tego, co zabrał ci notariusz, żeby zalegalizować rozbój, dokonany na tobie w biały dzień i w świetle prawa. Półki, na których wreszcie zmieszczą się wszystkie twoje książki, filmy i płyty, od obcowania z którymi jesteś jaki jesteś. Będziesz miał w końcu swoje miejsce, gdzie napiszesz wiersz, stół, przy którym przyjmiesz przyjaciół od lat czytających te same co i ty książki i słuchających tych samych płyt. Paradoksalnie będziesz odrobinę bogatszy, choć z debetem na koncie, brzydkim strachem o etat i o to, że w razie czego będziesz musiał sprzedać to wszystko. Lecz zanim to się stanie (jeśli w ogóle) powstanie jeszcze trochę wierszy, które aby móc napisać musisz przecież jakoś żyć.

Wajchy Gregorija




Autor: Krzysztof Kleszcz


Publikacja w nr 3 (6) 2009 "Arterii"

Numer można nabyć w sieci Empik



czwartek, 11 lutego 2010

Wielkie litery



Autor: Piotr Gajda

Z prawdziwą przyjemnością pragnę zaanonsować najnowszą książkę Czesława Markiewicza. „Majuskuły” ukazały się w 2009 roku w krakowskim Wydawnictwie „Miniatura”.

Tom zawiera wiersze -„eseje” o literaturze. Otwierający tekst zaczyna się od słów: tadeusz różewicz wychodzi do pracy, ostatni wiersz otwiera incipit stary poeta miał dwadzieścia cztery lata. i ocalał; - tak więc Tadeusz Różewicz „prowokuje” narodziny i śmierć poezji. Pomiędzy znajdują się teksty-„rozważania” o charakterystycznych tytułach (m. in.: „Ziemia Tokarczuk”, „Dostojewski czyta Stasiuka”, „Rafał Wojaczek wychodzi z Cyganerii”, „Śniadanie u Chrystusa” czy „Kaprys Einsteina” ). Przewrotność idei tego tomiku „ucieleśnia” dystychiczny epigramat pt. „Joe Alex tłumaczy”: Podwójne życie Alicji nie jest/ pospolitą zdradą.// Lustro nie służy/ do żadnego dialogu.// Cała Odyseja to wyznanie Molly:/ Leopoldzie jestem wierna.// Królik jest Freudem/ Freud jest królikiem. Nie rzecz więc w ordynarnym „życiopisaniu”, ale w wyrafinowanej sublimacji tzw. życia w tzw. literaturze (albo odwrotnie) – zdaje się więc brzmieć przesłanie „Majuskuł”.

„Majuskuły” do nabycia u Wydawcy: miniatura@autograf.pl


* CZESŁAW MARKIEWICZ - Ur. 1954 r. w Zielonej Górze. Poeta i prozaik. Dziennikarz Radia Zachód. Opublikował m. in. zbiory wierszy Modlitwa oszukanych (1977), Moja wina (1998), Ale i tak (2007), opowiadania Made in life (1995) oraz powieści Przezroczysty (2002), Zemsta Fabiana (2004). Publikował m.in. w czasopismach: „Poezja”, „Literatura”, „Nowy Wyraz”, „Borussia”, „Pro Arte”, „Pro Libris”, „Autograf”, „Akant”, „Topos”, [fo:pa], „Wakat”, „Red”, „Śląsk”, „Wyspa”, „Poezja dzisiaj”, „Fraza”, „Portret”, a także w wielu antologiach (np. Poeta jest jak dziecko, Spalony raj). Laureat wielu konkursów literackich oraz Lubuskiego Wawrzynu Literackiego (1996) i dwukrotnie Nagrody Kulturalnej Prezydenta Miasta Zielona Góra (1992,2004).

wtorek, 9 lutego 2010

Ofelia w Piotrkowie



W najbliższy piątek w piotrkowskim Ośrodku Działań Artystycznych odbędzie się wernisaż wystawy Agnieszki Kowalskiej-Owczarek "JESTEM OFELIA – projekt Całuny”.

12 lutego 2010, godz. 18.00, Galeria ul. Dąbrowskiego 5, Piotrków Trybunalski

”Stworzyłam figurę kobiety – Ofelii. Wybory egzystencjonalne Ofelii są dla mnie równie ważne jak wybory Hamleta. W niespełnionym samobójstwie Ofelii jest coś, co przynosi zbawienie. Jeśli bowiem „nie przyjęła jej woda”, może przyjmie ją życie”.

Agnieszka Kowalska-Owczarek

„Całun jest dwuznaczny. Najczęściej bywa tkaniną, którą okrywa się zwłoki, ale pojawia się także jako źródło metafory, określenie ulotnej zasłony, która spowija byty: choćby „całun nocy”. Nazwa pochodzi od starofrancuskiego określenia (chalon) wełnianej tkaniny o wzorze sieciowym. Całun „przesłania” dwuznaczność. Jego przeznaczeniem jest tworzyć „granicę” między ciałami żywymi a ciałem martwym, które jeszcze nie uległo rozkładowi, ale utraciło życie. Całun „przesłania”, ale i „odsłania” tę zimną rzecz, którą staramy się usunąć sprzed naszych oczu, bo stała się oczywistym znakiem niebytu, czegoś, co nie posiada materialności ani istoty, bowiem taka jest w swojej „zjawiskowości” śmierć. Całun przesłania i odsłania, a taką potencjalność ma „prawda” w Heideggerowskim sensie. Zatem między etymologią a fenomenologią mieszczą się znaczenia, które przenikają „Całuny” Agnieszki Kowalskiej-Owczarek. Obiekty, które stworzyła artystka stanowią kontynuację wcześniejszych projektów – szczególnie wystawy „Zastygające pejzaże przemian”, na którą złożyły się formy przestrzenne między malarstwem a rzeźbą, formy między rośliną a kartą papieru, jak i formy, które przybrały postać grafiki komputerowej opartej na przetworzeniu abstrakcyjnej fotografii przyrody. Wystawie towarzyszyło także działanie muzyczno-teatralne artystki. „Całuny” kontynuują eksperymenty z przekształconym tworzywem roślinnym, z którego wyłania się swoisty obiekt „pomiędzy” Naturą i Kulturą. „Rzecz” to jeszcze nie ludzka, ale już nie roślinna, naturalna, pochodząca spoza symbolicznego uniwersum. Mediacja jest sferą stale interesującą artystkę, dlatego także inne opozycje pokrewne powyższym wyznaczają tkaninę sensu „Całunów”: realne / symboliczne, obecność / ślad, pierwowzór (ciało) / kopia (odlew), roślina / tkanina,rozkład / istnienie. Artystka w swoim działaniu wkracza więc w obszar mimesis, ale w sposób niezwykle przewrotny. O ile dawna sztuka naśladowała Naturę, sztuka współczesna przekształca ją poza granicę abstrakcji. Agnieszka Kowalska-Owczarek proponuje trzecią drogę polegającą na odwróceniu procesu definiującego dawną sztukę – w „Całunach” to Natura (wyręczona przez artystkę) naśladuje człowieka, wytwarza sferę ulotnych sensów między „mową” ludzkiego ciała a „milczeniem” rośliny. Natura nas „naśladuje”, „przedrzeźnia”. Może to paradoksalnie uczynić, kiedy odwróci się proces antropomorfizacji, kiedy to roślina zacznie „nazywać” ludzki kształt. Jest w tym też wiedza sięgająca aż do korzeni naszego gatunku. Gdyby nie rośliny, a zwłaszcza drzewa, nie bylibyśmy ludźmi. Rośliny są pionowe tak samo jak my, nasi przodkowie żyli na drzewach. Artystka przetwarza więc także „materię”, która pochodzi z samych źródeł sztuki, z naszej pradawnej, żyjącej w zgodzie z Naturą „historii”. „Naturalna” opowieść zaczyna się od ciała i kończy w ciele, chociaż jej główne rozdziały opowiadają o pracy śmierci, nieuniknionym rozkładzie, wtopieniu w materię, karmieniu roślin naszym ciałem, choćby drzew, które rosną na grobach. Embrionalne ułożenie modelek może oznaczać możliwość nadziei, obecność metafizycznych przekonań o ponownych duchowych narodzinach, a może, poprzez ludzkie ciało, wskazuje tylko na wieczny kołowrót natury, która rodzi i pochłania, pochłania i rodzi. Instalacji towarzyszy performance, który otwiera dodatkowe konteksty, jakie układają się wokół obecności i śladu. „Tanatyczne” gesty artystki wykonywanie są na linie (powiedzmy: lianie) między życiem a śmiercią. O śmierci nie da się niczego powiedzieć. W sztuce można ją tylko„przedrzeźniać”. Agnieszka Kowalska-Owczarek „przedrzeźnia” śmierć, zaś śmierć, okryta „Całunami” mistrzyni nieobecności, przedrzeźnia nas”.

Przemysław Owczarek

Agnieszka Kowalska-Owczarek ukończyła Akademię Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi Wydział Projektowania Tkaniny i Ubioru oraz Wydział Kulturoznawstwa(Teatrologia) na UŁ. Nominowana do nagrody “Dyplom 2004”. Nagrodzona w konkursie dla studentów im. Władysława Strzemińskiego. Zajmuje się m.in. sztuką instalacji, książką artystyczną oraz grafiką wydawniczą. Nierzadko budulcem jej form są rośliny. W swoich pracach łączy formy wizualne z działaniem, które wywodzi z poszukiwań w obrębie ciała i głosu. Uczestniczka wielu warsztatów i projektów Instytutu im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Wokalistka zespołu piosenki literackiej Agnes’band. Współautorka wielokrotnie nagradzanego projektu „Przyjdź” prezentowanego m.in. w Ośrodku Propagandy Sztuki w Łodzi. Autorka projektu „Ziemia” prezentowanego jako wystawa towarzysząca 12 Międzynarodowemu Triennale Tkaniny w Łodzi. Wystawy i prezentacje w kraju i zagranicą m.in. Łódź, Zgierz, Łęczyca, Sandomierz, Warszawa, Penzlin (Niemcy), Rostock (Niemcy), Aleksandria (Egipt), Singapur, Kuala Lumpur, Seul. Redaktor graficzny Kwartalnika Artystyczno-Literackiego „Arterie”.

Agnieszka Kowalska-Owczarek



Czterech muszkieterów w Kutnie




Sergiusz Sterna-Wachowiak w Pałacu Saskim

Spotkanie w Pałacu Saskim 12 lutego br. o godz. 18.00, na które zapraszają Kutnowski Dom Kultury i Fundacja Odbudowy Pałacu Saskiego będzie okazją do posłuchania wierszy poety, porozmawiania o jego eseistyce a także, w nawiązaniu do symboliki miejsca, o trudnych lecz fascynujących relacjach polsko-niemieckich: wczoraj i dziś.

Sergiusz Sterna-Wachowiaku to urodzony w 1953 r. w Lesznie poeta, prozaik, eseista, tłumacz i niestrudzony animator życia literackiego. W jego dorobku znajduje się siedem autorskich tomów poezji, dwie powieści, cztery tomy esejów. Ostatnim dotychczas wydanym tomem poetyckim jest "Papierowy lampion". Inspirująca myślowo jest eseistyka. Najbardziej znane tomy to "Głowa Orfeusza" i "Szyfr i konwencja". Po sierpniu 1980 r. publikował w obiegu niezależnym, po 13 grudnia 1981 r. w obiegu podziemnym. Od czerwca 2008 roku jest prezesem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Jednym z nurtów jego działalności są inicjatywy związane z kulturalną współpracą polsko niemiecką. Jest między innymi współpracownikiem stowarzyszenia Stuttgarter Schriftstellerhaus. Opracował antologię dwudziestowiecznej poezji polskiej "Polnische Lyrik aus hundert Jahren" (Hamburg 1997). Jest bardzo aktywnym twórcą życia kulturalnego Poznania. Niepowtarzalną inicjatywą są wieczory dyskusyjne "Scena Verbum" Teatru Nowego i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, które prowadzi od 1991 roku. W ponad 70. spotkaniach wzięły udział postacie tej miary, co: Czesław Miłosz, Mario Vargas Llosa, Jan Józef Szczepański, Hanna Krall, Szewach Weiss, Józef Tischner, Władysław Bartoszewski, Jacek Kaczmarski, Jan Nowak-Jeziorański, Julia Hartwig i wielu wielu innych.

Środek daleko od Centrum. Liryczne prowincje trzech poetów: Wojciecha Gawłowskiego, Jarosława Jakubowskiego i Artura Fryza.

W spotkaniu autorskim, które odbędzie się 4 marca 2010 r. na godz. 18.00 w Kutnowskim Domu Kultury (uwaga miejsce możesz podać inne!) weźmie udział trzech współczesnych poetów reprezentujących różne roczniki literackie i różne regiony Polski. Jedną z cech łączących ich drogi twórcze jest znacząca rola, jaką w materii ich wierszy pełni pejzaż prowincji - miejsca, z którego pochodzą bądź, w którym mieszkają.

Dla Wojciecha Gawłowskiego (rocznik 1953) taką liryczną prowincją jest Ostrów Wielkopolski. Słowo prowincja pojawia się nawet w tytułach dwóch spośród ośmiu tomów poetyckich, które wydał. Są to: "Prowincja zimowego zmierzchu" i "Prowincja Ostrów Miasta". Pozostałe tomy poety z Ostrowa Wlkp. to: "Błędnik równowagi", "Przypisy do przepowiedni", "Błędna losowa", "Zapach gasnącej świecy", "Podania, życiorysy, legendy i baśnie", "Głosy, obrazy i sny".

Arturowi Fryzowi (rocznik 1963) dzieje i teraźniejszość Kutna posłużyły jako źródło poetyckiej opowieści zawartej w jego pierwszej książce: "Miasto nad bitwą. 24 sonety municypalne", kutnowskie motywy pojawiają się też w kolejnych dwóch książkach autora: "przed zamknięciem" i "wspólne miejsca". Poeta, który dwadzieścia lat temu osiedlił się w Kutnie, będzie gospodarzem spotkania.

Mieszkający w Koronowie koło Bydgoszczy Jarosław Jakubowski (rocznik 1974) również w swoich wierszach i prozie czerpie ze źródeł swojego miejsca na ziemi. Autor siedmiu tomów poetyckich: "Wada wymowy", "Kamyki", "Marta", "Wyznania ulicznego sprzedawcy owoców", "Wszyscy obecni", "Pseudo" i "Ojcostych" wydał niedawno tom próz "Slajdy", w którym też można znaleźć odwołania do świata "małej ojczyzny".

Podczas spotkania będziemy mogli posłuchać autorów czytających swoje starsze i nowe wiersze a także porozmawiać o roli prowincji w ich twórczości i szerzej w kulturze polskiej. Będzie też pewnie okazja, by porozmawiać na inne interesujące publiczność tematy.



poniedziałek, 8 lutego 2010

Dreszcz jak deszcz. Przełknąć czerwie i glisty.



Autor: Krzysztof Kleszcz

Bohdan Sławiński "Sztućce do glist", Stowarzyszenie Literackie im. K.K.Baczyńskiego, 2008.

Komu potrzebne są sztućce do glist? Temu, kto co dzień patrzy na „czynną rzeźnię dymiącą od krwi” i szuka sensu w tym co stworzył „dobry bozia”?
Czesław Miłosz pisał „Nadzieję pokładamy w ludzkim Bogu. / A jeśli tak, to lituje się / Nad każdą schwytaną myszą, skaleczonym ptakiem. Wszechświat dla Niego jak Ukrzyżowanie.”
No więc jak przeżyć ten smród, przełknąć czerwie i glisty?

Pamiętam jak kilka lat temu posłuchałem „Uwag Józefa Baki” w wykonaniu Budzego i Trupiej Czaszki. Ostra muzyka wwiercała w głowę z pozoru naiwne i proste teksty XVII- wiecznego jezuity. Wykpiwane przez lata, w ustach wokalisty Armii zaczęły kąsać: „Łopata przeplata, wesele w łez wiele” ; „Stul ogona, stul ogona / stul ogona, stul...”; „Świat bałamut i fiut, fiut. / Nic po nim, nie gut, gut.” ; „Tu snem szczęście, chwała marą / Młodość, piękność, lat poczwarą. / Dzisiaj rozkosz i bogactwo, / Jutro ropa i robactwo.” ; „O bogaczu godnyś płaczu, / Masz sepety i kalety, / Masz gody, wygody / I futra - do jutra. / Źle żyjesz, zawyjesz.” Ciekawe czy Bohdan Sławiński ogłuszał się przy dźwiękach Trupiej Czaszki?

Jego tomik operuje rzadko dziś używaną formą poetycką. Niełatwą. Tu nie tylko gra się konsekwentną metaforą, która czerpie z baroku, zapewne też z Rymkiewicza, Leśmiana. Sławiński w jednym wersie zapisuje zwykle dwa trzy słowa, jakby skąpą haikupodobną frazą miał podkreślić marność opisywanego świata. Okrzyk Marność! to "znak wodny" tej poezji. („kość dodana do kości / z niej piję".)

Jej urodą jest prostota fraz, np. „Z klucza gęsi / opada rdza piór.”, „Wokół tatarak i raki w pamięci”. Zauroczyły mnie aliteracje, kunsztowne zestawienia słów („ażury róży z pajęczyn i rosy”, „noże mrozu rżną / ciała na płatki krwawe”, „boli boga ranna brzoza”, „kracze czarne”), synestezje („jak żuć pisk”, „leje się głos”). Dużo tu modlitewnego stylu: „podobno opuchnięte sklęśnie / a martwe ożyje”, „gdzie bozia wschodzi duszy ziarnem / hosanna!”, „drogę rozświetla próchno”.
Ten ponury, obleśny świat robactwa, najsilniej oddziaływuje tam, gdzie język jest wulgarny: „żryj rybę bez mięty”, „klep grzechów odpuszczenie / ciał zmartwychwstanie / już zdychanie”, „mysia mumia / lisie gówno”.

Metafory mają wywołać dreszcz: „księżyc przeguby rżnie”, „trzeszczą trumny burty”, „żrą larwy z ciała misy”, „bóg hebluje / czerwiem”, „trumną w zębach grzebie” , „coś tam umiera / inne żyje / to się rozmnaża / tamto gnije / zabłyszczy się zabieli / zaczerni zazieleni / zamarzy przy samej ziemi”, „szczebiocze gościec w kolanach / zdrowaś / zdrowaś”.

I czy ten dreszcz nas oczyści jak deszcz? Owszem, bo „Trup żywemu / namydla plecy”.

sobota, 6 lutego 2010

Bez poavatarowej depresji




Autor: Krzysztof Kleszcz

AVATAR, reż.James Cameron, 2009


Że bajka? Że kiepskie dialogi? Że banalne ekologiczne przesłanie? Na pewno "Avatar" rozpoczyna historię kina od nowa, tak jak, powiedzmy, płyta Dire Straits "Brothers In Arms" rozpoczęła historię muzyki rockowej nowym standartem - płytą CD. Dziś w moim garażu leży setka kaset magnetofonowych, czy podobny los czeka kiedyś filmy "przed-Avatarowe"? U mnie efekty trójwymiarowe wywołały zachwyt (wcześniej widziałem tylko żółwie z Galapagos w "Imaxie").
Bardzo spodobał mi się pomysł podwójnego życia (sen w kapsule przenosi do innego świata) i tęsknota bohatera za tym wcieleniem. No i Sigourney Weaver przywołująca sagę "Obcego"! (Ile to lat, kiedy straszyło mnie w kinie "decydujące starcie", Bishop gdzie jesteś?)
Uwierzyłem w miłość bohaterów, taką miłość, która wszystko tłumaczy. Ujęła mnie idea latających potworów, które będą cię chciały zabić, ale jeśli się obronisz, będą ci wiernie służyć do końca.

Współczuję recenzentom, dla których obraz trąci grafomanią. To przecież kino dla masowego widza. Kino, które musi posługiwać się pewnymi schematami. Niech leczy się ten, kto zespołowi Red Hot Chili Peppers wysunie zarzut melodyjnych refrenów!
Ja sobie świat niebieskich Na'vi księżyca Pandora "bez piwa light i niebieskich dżinsów" porównałem do poezji. A potem cieszyłem się, że buldożery jej nie rozjadą.

Po filmie zapada się w coś w rodzaju post-avatar-depression. Jeśli nie ma się własnej kapsuły.

środa, 3 lutego 2010

Gajcy na barykadach Warszawy



Recenzja ukazała się w numerze 3(6) 2009 "Arterii"





Hymny ołowianych żołnierzyków



Recenzja ukazała się w numerze 3(6) 2009 "Arterii"






wtorek, 2 lutego 2010

Płomienie



Autor: Krzysztof Kleszcz

Chciałem napisać wiersz, w którym jest i metafizyka, i erotyka... w którym świat
zmniejsza się do "my"... Teraz widzę, że jest w nim też geografia. Wyróżnienie w piątkowym TJW O Puchar Wina.


poniedziałek, 1 lutego 2010

VI OKL "Złoty Środek Poezji"



ŚSSK Środek ogłasza VI Ogólnopolski Konkurs Literacki"Złoty Środek Poezji" na najlepszy poetycki debiut książkowy roku 2009

Regulaminu konkursu:

1.Konkurs obejmuje wszystkie debiutanckie autorskie książki poetyckie poetów piszących w języku polskim wydane w roku 2009, które autor bądź wydawca nadeśle na adres organizatora Konkursu w minimum 5 egzemplarzach do 30 kwietnia 2010 r.
2.Jako książkę debiutancką rozumie się pierwszy zwarty druk poety opatrzony stopką wydawniczą i numerem ISBN.
3.Książka debiutancka może być wydana w Polsce lub poza jej granicami.
4.Autorzy bądź wydawnictwa powinni dołączyć do książek adres i telefon, bądź e-mail autora.
5.Jury Konkursu w składzie: Karol Maliszewski - przewodniczący, Krzysztof Kuczkowski, Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki, Wojciech Kudyba i Artur Fryz - po zapoznaniu się z nadesłanymi na konkurs książkami - przyzna nagrody o łącznej wartości 12.000 złotych. Zakładany podział nagród ufundowanych przez Prezydenta Miasta Kutna określa się w sposób następujący: I nagroda - 5000 zł, II nagroda - 3000 zł, III nagroda - 2000 zł. Wyróżnienia: suma łączna - 2000 zł. Jury ma prawo do innego podziału nagród.
6.Oficjalne ogłoszenie wyników Konkursu i wręczenie nagród nastąpi 26 czerwca 2010 roku podczas VI Festiwalu "Złoty Środek Poezji" w Kutnie.
7.Adres, na który należy wysyłać książki: ŚSSK Środek Aleksandra Rzadkiewicz, 99-300 Kutno, ul. 29 Listopada 3/35. Telefon i e-mail Organizatora: tel. kom. 600 473 491, e-mail: wandea@onet.pl

Aleksandra Rzadkiewicz
Prezes ŚSSK Środek
0600473491 http://www.srodek.pl/

informacja nadesłana

Bo ja to jestem skurwiel...






Bo ja to jestem skurwiel…

z Jackiem Bieleńskim rozmawia Piotr Gajda


Wywiad ukazał się w Arteriach nr 3(6)/2009


Jacek Bieleński to swoisty artystyczny koloryt miasta Łodzi. Poeta, tekściarz, kompozytor, prozaik, scenarzysta filmowy, aktor. Lider grup Plastic Bag i Pavulon. Autor tekstów do piosenek Antoniego Gralaka, Włodka Kiniorskiego, Maryli Rodowicz, Justyny Steczkowskiej, Fiolki Najdenowicz oraz Wojciecha Waglewskiego. Jego twórczość to wybuchowa mieszanka szorstkiej, sowizdrzalskiej i momentami nieco nieobyczajnej poezji i wyrafinowanej, często jazzującej kompozycji. To żywa, łódzka legenda, postać niezwykle wyrazista, wielobarwna i anegdotyczna. Wśród jego autorskich dokonań znajdują się tak urozmaicone płyty jak Czeska laleczka, nagrana z zespołem Plastic Bag i solowa pt. Bielas. Z Jackiem Bieleńskim rozmawiałem w „Łodzi Kaliskiej”, przebijając się przez dobywającą się z głośników „popową tapetę”, jakże nieprzystającą „ideologicznie” do naszej rozmowy…


Piotr Gajda: Jacku, nie obawiasz się, że zostaniesz odlany w brązie i ustawiony gdzieś niedaleko ławeczki Tuwima jako alternatywne podejście do uchwał podejmowanych przez radnych, komu stawiać pomniki? W Łodzi w pewnych środowiskach jesteś postacią legendarną, wręcz „pomnikową”. Ale tak naprawdę bycie częścią małej architektury chyba cię nie interesuje?

Jacek Bieleński: No wiesz… Brąz jest w cenie. Mam dużo długów i przydałby się ten brąz teraz, a nie później. Zawsze wszystko przychodzi za późno…

P.G.: Jest przecież szansa, że na końcu drogi artystycznej, która przecież trwa, będzie jakieś generalne uznanie…

J.B.: To jest cały ten „showbiz”, chociaż stronię od „showbizu”, ale nie jestem naiwny, że cały „off” też jest jego częścią. Jest to jakaś ryzykowna gra, bo nie każdy musi na koniec trafić ze swoim komunikatem „pod strzechy”, a to w końcu daje wymiar kasowy. Ale nie to jest ważne, tylko w zasadzie ważny jest akt twórczy czyli to, co się dzieje, kiedy piszesz albo wykonujesz piosenki. Jeżeli człowiek zaczyna marzyć o profitach, to nie o to chodzi. No, ale też nie ukrywajmy, że jak wychodzisz na scenę, to jest ta miłość własna. Dobrze jest siebie kochać, bo to pomaga kochać innych. Jednocześnie, żeby się rozwijać, musisz z tym walczyć, musisz się tego pozbywać.

P.G.: Którego określenia najbardziej nie lubisz, a do którego byłbyś skłonny się przyznać: „łódzki Grzesiuk”, „bard Piotrkowskiej”, „buddysta”, „artysta alternatywny”, „punk”, „książę nocy”… A może masz własną definicję siebie?

J.B.: Najbardziej zawsze mnie wkurzało, kiedy ktoś nazywał mnie „bardem”. Akurat tak się zdarzyło, że gram na gitarze. Natomiast głównie jestem tekściarzem i zajmuje się komunikatami i robieniem pewnych obrazków. „Bard”! To jest coś, co mnie wnerwiało! Grzesiuka bardzo cenię. Był olbrzymim poetą, jest uznawany za folkowego gościa. „Książę nocy”? Lektura książki Nowakowskiego kiedyś mnie powaliła. Teraz nie chciałoby mi się jej czytać. Nudzi mnie, bo dziś już nie piję. Jest taki okres w życiu, kiedy te rzeczy kręcą… Człowieku, to buddyzm uratował mi resztki „kumacji”.

P.G.: A najbardziej zwarta definicja samego siebie?

J.B.: Jak ja cały czas uciekam od definicji, która się formuje i próbuje się zdefiniować na nowo, a ty mi zadajesz takie pytanie…

P.G.: Czytałem z tobą wywiad, w którym tłumaczyłeś, dlaczego wszyscy mówią do ciebie „Jacku”, chociaż w dowodzie osobistym widnieje „Jerzy”. I powiedziałeś wtedy, że wedle rodzinnej legendy pierwszymi słowami, które zacząłeś używać, w ogóle artykułować, był zwrot ja chcę, co fonetycznie brzmiało jak „Jacek”. A czego dzisiaj chcesz?

J.B.: Chcę, żeby się ludzie więcej do siebie uśmiechali na ulicy. Chcę czegoś, co już się w Łodzi zaczynało. W ogóle już mieliśmy takiego „farta” w Polsce, że już zaczynało być… „normalnie”. Że ludzie nagle zaczynali być życzliwi dla siebie, mieli jakieś wspólne interesy. I wiadomo było, że jak zaczną coś robić wspólnie, to coś z tego wyjdzie. Teraz znowu nastąpił taki jakiś okres zawieszenia. Ja bardzo bym chciał, żeby to wróciło. Wtedy, kiedy jest „normalnie”, to jest przeciwko czemu się buntować, siać ferment… Ale a propos tego „Jacka”, to mi mama opowiadała, jak moja babcia była zdecydowanie przeciwna temu imieniu: Wyobrażasz sobie czterdziestoletniego faceta z brzuszkiem, na którego wołają „Jacek”? I tak zostałem „Jerzym”. Ale ja tylko reaguję na „Jacka”.

P.G.: Z twoim tekstem zetknąłem się jeszcze w latach osiemdziesiątych. Wtedy po raz pierwszy i ostatni zainteresowałem się twórczością Maryli Rodowicz. Mówię o „Dentyście sadyście”… Te twoje frazy: zmęczony, zbroczony dentysta szalony; z trzyletniej dziewczynki wyrywa jedynki, one dla mnie wtedy były genialne. No i ten cały entourage tego teledysku…

J.B.: Nie mogę go dorwać…

P.G.: Wiem już, że słowa były twojego autorstwa, ale gdzieś wyczytałem, że kompozycja też?

J.B.: Nie, muzyka nie jest moja. Nauczyli mnie, gdzie przyciskać struny w czterech miejscach, żebym miał ten „time”. To mnie w zasadzie zdeprawowało absolutnie, ponieważ zobaczyłem, że sprawa finansów życiowych nie jest aż taka ciężka. Przez trzy godziny zarobiłem na długi trzyletnie. Parę razy w życiu udało mi się trafić, ale jakoś specjalnie za tym nie „ganiałem”. Zawsze te rzeczy wypływały jakoś spontanicznie.

P.G.: A jak dzisiaj postrzegasz współpracę z Marylą Rodowicz?

J.B.: Bardzo dobrze. To był taki okres, dzięki Maryli i z Marylą udało mi się zrobić to, o co mi chodziło. Siedząc w pokoju, mogłem rzucić wyzwanie i rękawicę, co prawda z list przebojów później nas wycięto…

P.G.: To było „zarąbiste”! Byłem w szoku, bo znałem ją wyłącznie od strony tych słynnych „Jarmarków”…A potem jak to wyszło, cała kompozycja, tekst, teledysk, „różowe czuby”… Domyślam się, że nie jesteś wyznawcą żadnej ideologii, a raczej jesteś wierny tej, która się nazywa „Jacek Bieleński”. Czy w tobie jako w artyście toczy się wewnętrzna wojna między „undergroundem” a „mainstreamem”? Z jednej strony współpraca z Rodowicz i Grażyną Auguścik, a z drugiej – Fiolka Najdenowicz, Plastic Bag, Paffulon?

J.B.: Artysta “undergroundowy”, “mainstreamowy”? Znam te pojęcia, ale to jest dla mnie nieważne… Po prostu… Musi to być na moich warunkach, tak jak ja to chcę powiedzieć. Czy to jest „podziemne”, czy to jest „nadziemne”, ja mam to w zasadzie w dupie. Przecież jak Graża T. (Grażyna Trela, aktorka, scenarzystka i pisarka, piosenkarka rockowa występująca pod takim pseudonimem w latach osiemdziesiątych – przyp. P.G.) zaśpiewała moje piosenki… tam się nic nie zmieniło w tekście, tylko Graża mnie prosiła, czy go może zaśpiewać… I nagle sprzedałeś się! Co to znaczy „się skomercjalizować”? Mogłem zapłacić parę długów. Takie bycie przeciwko komercji, to jest idiotyczna postawa. Pisanie do szuflady i te wszystkie rzeczy.

P.G.: Czy to prawda, że nazwa grupy Plastic Bag pochodzi od torebki foliowej, której użył Jerzy Kosiński, żeby popełnić samobójstwo?

J.B.: Słuchaj, to była taka sytuacja: moja matka studiowała prawo, a Kosiński studiował socjologię, w tym okresie się znali, bo on był przyjacielem moich rodziców… A nad ranem zadzwonił do mnie „koleżka” z Australii i powiedział mi o tej śmierci. Opowiedział mi o tej torebce, a właśnie zakładałem zespół. Bo się z „Kiniorem” (Włodzimierz Kiniorski – muzyk i kompozytor, twórca stylu flap, promującego eklektyzm muzyczny – przyp. P.G.) rozszedłem wtedy na chwilę. Nie wiedziałem, jak zespół nazwać. I człowieku, nie masz pojęcia, jak ci się później śni, jak trzy godziny ci się śni, jak ta torba plastikowa ci przywiera do twarzy. Ja nie wiedziałem… Ja nie czytałem jeszcze wtedy tej „instrukcji”…

P.G.: Jak popełnić samobójstwo za pomocą reklamówki?

J.B.: Tak. Później czytałem tę książkę o samobójstwach, przetłumaczoną na polski. To jest majstersztyk, to jest poezja. Piszą, że niezależnie, czy lubisz oglądać życie, czy nie, możesz wziąć przezroczystą torebkę, albo matową… no i żebyś przypadkiem nie wziął za wąskiego sznurka, ale szeroką taśmę do jej owinięcia wokół szyi. To mnie powaliło. Bo wstałem zdołowany, bo dopiero co się obudziłem… I tak gadamy o tym Kosińskim i o tym, że chcę nazwać zespół z Adkiem Drabińskim (reżyserem m.in. serialu Tajemnica twierdzy szyfrów – przyp. P.G.), a on na to: czego jeszcze szukasz, przecież masz nazwę: „Plastic Bag”. Adziu w zasadzie to wymyślił…

P.G.: Jacku, popraw mnie, jeśli się mylę…Pierwszy koncert Plastic Bag odbył się w nocy z 15 na 16 lipca 1991 roku, w Kielcach, w Pałacu Zielińskich. Jak ten debiut zapamiętałeś?

J.B.: Pałacyk Zielińskich to było w ogóle „super” miejsce. „Kinior” tam „mącił” bardzo mocno. Jest to wielce prawdopodobne, że to był nasz pierwszy koncert. Pamiętam, że byłem z takim młodym „perkmenem” z Łodzi, „Muszką”. On bardzo czekał na to granie, a ponieważ myśmy grali koło pierwszej, przespał koncert. Poszedł gdzieś i zasnął w jakimś zakamarku. Musiałem szukać innego perkusisty. W tym zawodzie nie chodzi się wcześnie spać…

P.G.: W „Marynarzach Łodzi” śpiewasz: żeby to wytrzymać, trzeba dużo dymać, i w gruzy rozjebało całą bawełnianą Łódź. A co z łódzkim magistratem? Zwracają się czasem do ciebie z propozycjami grania koncertów na miejskich imprezach?

J.B.: Zagrałem na paru miejskich imprezach, może nie za tego prezydenta. Ale jakikolwiek by to nie był prezydent, to i tak to się kończy zakazem gry na dwa, trzy lata. W „hip hopie” są przecież teksty dużo ostrzejsze. A może, jak to ktoś powiedział: ze mną jest gorzej, bo najpierw jest grzecznie, a potem zaczyna się „jazda”?. Co do magistratu… Może się zdarzy sytuacja, że będę musiał zabrać głos w odpowiedzi na jakieś zdarzenie polityczne, ale prezydenci przecież się zmieniają, a my wciąż trwamy…

P.G.: Jaką rolę w twoich tekstach pełnią wulgaryzmy? Na przykład w tekście „Gołe Były” piszesz: Chuj wie, skąd się wzięły, chyba z nieba spłynęły. Nad ranem przyszły, siadły i nie wyszły…

J.B.: Wulgaryzmy… Staram się ich unikać, jak mogę. Ale to jest jakaś hipokryzja… To my nadajemy tym słowom znaczenia. Dlaczego „kwiatek” ma być słowem bardziej uprzywilejowanym niż jakieś inne słowo? Jestem za demokracją słów. Bo co, bo żeśmy się tak umówili? Słowa są w jakiś sposób sprawcze. Staram się nie operować wulgaryzmami. Może jedną piosenkę napisałem, w której starałem się nimi szokować – „Halina”. To było wcześniej, jak jeszcze nie było hip hopu w „Polandzie”. To wtedy mogło szokować. Albo w „Pedale z Chechła”. To były tematy, które podejmowałem w końcu lat siedemdziesiątych i początkach osiemdziesiątych. Jechaliśmy kiedyś z „Kiniorem” na koncert w Słupsku. To był jakiś koncert poetycki bardziej, więcej było poetów niż nas. I „Kinior” mówi: Jacek, no kurcze, wiesz, może tam to wszystko powycinać. Nie możesz tu tego zastąpić? I jeszcze coś. Na Sali dużo starszych pań. Zacząłem delikatnie, „Tango sztango”, a potem „Jeb!”. Zależy, jak to wszystko podejdzie. Nie chodzi o to, żeby ludzi obrażać. Graliśmy raz w Łęku, w studio telewizyjnym, taki duży koncert. Ze Stańko, Sojką, więc wypas jak cholera. To był koncert rejestrowany. Patrzę, w pierwszym rzędzie siedzi dwoje staruszków, którzy się wspaniale bawią, kiedy śpiewam „Wysokie niebo”. Przechodzę do „Po co ci”, grzeczna piosenka, niemalże buddyjska, ale w pewnym momencie pada przysłowie: chuj i po uszy w katiuszy. Widzę, że im tak dobrze, że im tym popsuję atmosferę. Ocenzurowałem się i byłem na siebie zły jak cholera… Ostatni koncert Plastic Bagu, tu, w Łodzi na Targowej, w Filmówce… Lato, godzina osiemnasta, jest widno i są dzieci. Dla mnie jatka. Ja nie piszę piosenek dla dzieci. One nie są uniwersalne, dla wszystkich. To są raczej piosenki dla ludzi, którzy coś przeżyli. A jeśli ktoś bierze tylko zewnętrzną warstwę, dotrze do niego tylko coś takiego, no to nie o to mi chodzi. Lubię grać w nocy, kiedy dzieci już śpią…

P.G.: Pytam o te wulgaryzmy, bo natrafiłem w necie na recenzję twojej płyty Bielas, której autor zarzuca ci brak umiejętności we wplataniu ich w tekst. A pod recenzją jest komentarz podpisany Jacek Podsiadło, i takie zdanie skierowane do jej autora: Jacek Bieleński nie wplata przekleństw, tylko równo jebie, kuma Pan różnicę? Jak myślisz, to może być komentarz TEGO Jacka Podsiadły?

J.B.: Ja nie wiem, kto to jest Jacek Podsiadło, ale raczej bym się z tym zgodził. Ja go mogę znać, ale nie pamiętam, gdzie go spotkałem. Kurczę, z poetami to ja mam na pieńku. Pojechałem na jakieś spotkania poetyckie do Wrocławia i zanim zdążyłem do nich wyjść, pogadać po koncercie, to oni o drugiej już byli nieprzytomni. Upijać się koło drugie? Upija się koło piątej…

P.G.: Zabieram cię na „pole minowe”…Czy powstanie piosenka dla Widzewa, bo wiemy już, że to ŁKS-em bije serce Łodzi. Czy tylko kibic ŁKS, to prawdziwy łodzianin?

J.B.: Temat jest wojenny, człowieku! Ja geograficznie mieszkam po stronie ŁKS-u. Jak sięgam pamięcią, w czasach „szczawiarskich”, to byłem parę razy na stadionie „ełksy”. Jakoś wtedy Widzew nie istniał. Wiesz, że w Łodzi jest najdłuższa i jedyna na świecie granica izraelsko-izraelska? Biegnie wzdłuż ulicy Kilińskiego. Po jednej stronie Widzew „żydy”, po drugiej ŁKS „jude”! I tak wyszło. Pokorne cielę dwie matki ssie, ale ja nie jestem pokorne cielę. Co innego w tej sprawie jest ważne, Klub Kibica w osobie Jacka Bogusiaka zwrócił się do łódzkich artystów, między innymi i do mnie, żeby pomogli uratować sekcję piłki nożnej. I udało się ŁKS uratować. W bardzo śmieszny sposób. Jakaś konferencja prasowa była i wylądowałem tam ze Sławkiem Kowalewskim (basistą Trubadurów) i Andrzejem Makowieckim… nie wiem, czy znasz takiego pisarza?

P.G.: Tak, to autor Rapiera Napoleona, o Polańskim… z Łodzi jest.

J.B.: Przed laty, kiedy włóczyliśmy się po „biglu” (tak się w latach sześćdziesiątych nazywał kawałek Piotrkowskiej), to on dla nas był kozak, bo był pisarzem, dziennikarzem, scenarzystą filmowym, trębaczem jazzowym i jeszcze potrafił się potężnie nałoić alkoholem. To nam wtedy bardzo imponowało. Nagle patrzę, a ląduję z nim na konferencji prasowej…

P.G.: On napisał jeszcze taką świetną powieść, Powrót wabiszczura…

J.B.: Był strasznie antyhippisowski, ale dla nas wtedy, kiedy my mieliśmy po siedemnaście lat, to był ktoś… A teraz, tak siedzimy na tej konferencji, wyjątkowo dużo przyszło dziennikarzy. Ci z ŁKS-u jakoś wierzą, że my artyści wytworzymy taką siłę, że my ich uratujemy. Więc próbuję, nawijam o stuletniej tradycji, mówię, co to znaczy zbudowanie marki. I miasto dopuszcza do tego, że teraz rozwala się coś, co jest bezspornie częścią jego kultury. A Kowalewski mówi krótko: Napisałem piosenkę dla ŁKS- u, a teraz ŁKS-u ma nie być, no to po co? My musimy iść do prezydenta. Wszyscy kibice. Na co „starszy” Makowiecki z boku dopowiada: Co to za demonstracje bez palonych opon? No i zaczęło się! Urzędnicy wyobrazili sobie parę tysięcy kibiców na Piotrkowskiej przed Urzędem Miasta, te płonące opony…Człowieku, jak się rozdzwoniły telefony, żeby to zablokować…Wysyłają kogoś, a nie chcieli wcześniej rozmawiać z tym ŁKS-em. Najpierw ileś tam tysięcy, potem drugie ileś tam tysięcy… I uratowaliśmy ŁKS. Co prawda na chwilę, bo cały czas myślę, że tu problem jest… Ja nie byłem nigdy kibicem, teraz zacząłem chodzić na te mecze. Żeby był taki klub, gdzie na mecze ludzie mogą iść z dziećmi. Uważam, że ten ŁKS niestety padnie, jeżeli nie zmieni swojego wizerunku. Nie trzeba się z Widzewem ścigać, tylko trzeba znaleźć inną osobowość klubu. Coś się jednak otwiera… Nikt w dredach do tej pory nie napisał piosenki kibicom, he, he! Upraszczając – teraz w tym ŁKS-ie „umoczył się” profesor Andrzej Chętko, bardzo konceptualny artysta z łódzkiej ASP. Zrobił pocztówkę z bramą klubu, którą sprzedawano jako cegiełkę. Kiedyś w przerwie meczu wsadzili nas na taki podest i obwieźli dookoła. Mówię: Andrzej, przez całe życie nie zrobiłeś żadnej takiej wystawy, żeby dostać taką owację. Szale w górę, wszystkie pały łyse! To było podziękowanie kibiców. Ale to jest siła sztuki.

P.G.: W kontekście tego wątku naszej rozmowy i twojego tria Paffulon, nie mogę nie zapytać, jak ci się układają stosunki ze strażą miejską i służbą zdrowia?

J.B.: Z łódzką strażą miejską mam okoliczność przede wszystkim przez mandaty za złe parkowanie… O żesz ty, to jest już na dwa i pół tysiąca! Natomiast z łódzką służbą zdrowia się nie kontaktuję, nie chodzę do lekarza, nie byłem tam tyle lat… Nie mam ubezpieczenia. Na razie nie chcę się tym zajmować. Patrzę, jak koledzy umierają…

P.G.: Paffulon to miał być taki zespół, którego zadaniem było „zwiotczyć” nasze mięśnie?

J.B.: Tak, i cały czas marzę o tym, żeby to pozostało akustyczne, luźne. Chociaż „Kinior” cały czas lansuje teorię, że nic, co nie ma elektroniki, nie ma dynamiki. I tak sobie przeciągamy linę. Teraz graliśmy w Towarzystwie Teatralnym „Badów”, w miejscu należącym do jednego z udziałowców „Gazety Wyborczej”. Występowaliśmy z „Kiniorem” w ramach takiej akcji „Biedni bogatym”. To znaczy gościu odrestaurował pałacyk za półtora miliona dolarów. I to mu się spaliło w półtorej godziny. Czyli milion dolarów paliło się na godzinę. No i zagraliśmy na ten cel w warszawskim „CDQ-u”. Przyjechała Donna Regina, artystka niemiecka, grał Hajdasz z nowym zespołem, Krzysztof Knitel – kompozytor muzyki współczesnej i prezes Związku Kompozytorów Polskich. Ale jak nas zabrali tam później do tego „Badowa”, to się okazało, że to, co zostało po pożarze, i tak powala na kolana… taki był pomysł, że właściciel będzie mieszkał w tym pałacu, a wszystkie rzeczy będą się odbywać w zabudowaniach gospodarczych. Zabudowania gospodarcze z salą teatralną, fortepianem, salą bilardową, apartamentami, kuchnią, w której można jeszcze w te czterdzieści osób posiedzieć, porozmawiać przy stole o spektaklu, koncercie, przy potrawach, które serwuje Bikont i on je tam dobiera… Bardzo ciekawe, ale trochę snobistyczne miejsce na mapie. Ale jest kolejna scena. Nie mam nic przeciwko popowi, ale nie może być tak, że jest tylko pop. „Off” jest częścią tego wszystkiego. Przeczytałem taką rzecz, że gro kasy w całym tym obiegu, że osiemdziesiąt procent to są produkcje niszowe, a ten „mainstream” to jest dwadzieścia procent. Biznesmeni są od rozmawiania o sztuce, artyści są od liczenia kasy. Natomiast na świecie zagospodarowuje się różne nisze. Najpierw baza, a później nadbudowa. Tak myślę…

P.G.: W jaki sposób piszesz swoje teksty. Gdzie i kiedy?

J.B.: Największa ilość tekstów, które nigdy nie zostały napisane, powstała w Łodzi Kaliskiej. Zawsze sobie obiecywałem, że jak tylko wrócę do domu, to już siadam, bo mam frazę. Po czym coś trzeba było zjeść, czymś się zająć i zapominałem, jak ta fraza brzmiała... Nie ma żadnej reguły na tekst. Są ludzie, co piszą stroniczkę dziennie. Znam gościa, który miał dwie wersalki maszynopisów. Umarł na tętniaka, nawet nie stary chłop był. Są różne metody… Kończyłem wydział scenarzystów, ale nigdy nie byłem zawodowcem. Jak coś za dobrze już umiesz, to się niczego więcej nie nauczysz i zaczyna cię to nudzić. Czasem jak mam jakieś zlecenie scenariuszowe, tekst na zamówienie, to mnie to kręci. I to są wyzwania, jak z piosenką o ŁKS-ie, gdzie jest taki zbiorowy bohater i musisz poczuć jakąś jedność, znaleźć wspólną płaszczyznę z tymi wszystkimi ludźmi, dla których piszesz tekst. Na tym tekście bym „poległ”, gdybym nie spotkał Bartka Pintery, dawnego „dyrygenta” galery na ŁKS-ie… Razem jakoś to pokonaliśmy. A jak piszesz dla siebie, to musisz mieć kontakt ze sobą.

P.G.: Jacku, a skąd bierzesz pomysły na swoje teksty? „Padłlew” to historia pewnego ZOO, w którym zdechł lew, a „Miasto warczy” to ponury, abstrakcyjny opis nocnego życia miasta z punktu widzenia psa…

J.B.: Z życia. Co tu dużo mówić? Życie ci daje taki jakiś paradoks, który masz dalej do rozwiązania. Co on ze sobą niesie i po co?

P.G.: Czujesz artystyczne pokrewieństwo z tym, co robią Tymon Tyrański, Kazik Staszewski, Maciej Maleńczuk, Marcin Świetlicki ze Świetlikami?

J.B.: Na pewno, na pewno… Najważniejszą rzeczą jest jednak znaleźć swój indywidualny rys, opowiadanie i swój język. To jest najważniejsze.

P.G.: Jak by tak sięgnąć głębiej w te twoje inspiracje…

J.B.: Bardzo lubiłem Dylana... Ja się na muzyce specjalnie nie znałem, bo byłem w liceum plastycznym. Na początku myślałem, że będę malował. Potem myślałem, że będę pisał opowiadania, scenariusze… I nagle ktoś mi uświadomił, że można tak fałszować i jeszcze płyty wydawać. Było to dla mnie jakieś duże światełko, i później ono zaczęło pulsować. Słuchałem Zappy… Na pewno jest ta inspiracja, że siłą artysty jest jego indywidualność. Nie chodzi o to, żebyś się nauczył grać solówki jak Jimi Hendrix czy zaśpiewał tak jak Dylan. Oni dlatego są tak znani, ponieważ odnaleźli w sobie to „coś”, co dostrzegli później wszyscy…

P.G.: Jaką muzyczną drogę musiałeś przejść, począwszy od materiału nagranego na kasetę w 1993 roku, rozdawanego później na koncertach, przez Czeską laleczkę, aż do Bielasa. Co dla ciebie ważnego artystycznie zdarzyło się na tej drodze?

J.B.: Parę salt już w życiu wykonałem, byłem hippisem, alkoholikiem, biznesmenem, projektantem ciuchów, dyrektorem domu kultury, różne rzeczy robiłem w życiu, jako ktoś już dosyć określony, ale niezdefiniowany. Później ta Rodowicz się ukazała, jakiś film. I nagle ludzie mnie widzą o ósmej rano, jak stoję w przejściu podziemnym i gram. Co mogli sobie o mnie pomyśleć? Że ich zdaniem musiało się tak skończyć? To była olbrzymia szkoła życia. Potem w Krakowie jeszcze grałem na ulicy Floriańskiej, tam gdzie i Maleńczuk grał. Grałem, bo nie miałem kasy. Niby fajnie, montowałem nasz program: „Miejska rzeka – Plastic Bag”, telewizja płaciła za hotel i śniadanie, ale w kieszeniach „zero”. No to rano „śmigałem” na Floriańską, żeby trochę „miedzi” zarobić na kawę i godność człowieczą. Teraz nie potrafiłbym, bo już mi się nie chce kumulować na sobie takiej energii. To mnie potem nauczyło na scenie, że można wytrzymać obojętność. Że musisz się skoncentrować na opanowaniu emocji, byś mógł przekazać to, co masz do powiedzenia i nie reagować na to, że cię mają w dupie. Jak robisz swoje, to zawsze są „święta”. Grasz dla tych, którzy chcą cię słuchać.

P.G.: Cały czas w naszej rozmowie przewija się nazwisko Włodzimierza Kiniorskiego („Kiniora”). To chyba ważna postać twojego muzycznego świata. Słuchasz jazzu?

J.B.: Jazzu słucham od dawna, od liceum w zasadzie. To kwestia pozytywnej roli snobizmu. Kiedyś przez to pojechałem do Warszawy, na Jazz Jamboree. Ogólnie mało byłem na sali, gdzie odbywały się koncerty, ale później zacząłem słuchać. To jest bardzo rozwijająca muzyka. Raz spotkałem takiego tradycyjnego punkowca, „Szmalca”, który grał jeszcze w Moskwie, teraz mieszka w Londynie i gra w kapeli, o której marzył, jak był punkiem. Zawsze był ortodoksyjnym punkowcem, ale ostatnio mi powiedział, że go znudziły te rytmy i ze wstydem się przyznał, że zaczyna słuchać jazzu. A z „Kiniorem” poznaliśmy się jeszcze jako „szczawie”. Komuna robiła wtedy jakiś spęd, Demarczyk, cała Polska awangardowa się zjechała i to było pod Augustowem w Borkach. I tam się poznaliśmy, mieliśmy po siedemnaście lat z „Kiniorem”. Dostał jakąś nagrodę ZMS-u, za coś tam muzycznego, kurwa! I w ogóle żeśmy się nie zorientowali, że ta impreza już się skończyła i trwa plener artystów okręgu białostockiego, którzy się bali do nas przychodzić, bo byliśmy tak narąbani i dość agresywni. Później pamiętam z nim jakąś podróż, niemalże jak stacje męki z kontrabasem. Z Borek, z kontrabasem, to jest straszny instrument dla skacowanych ludzi po paru dniach picia… I od tej pory mieliśmy różne spotkania, aż w końcu jak się wziąłem za muzykę, pierwszy był „Kinior”. On pojechał do Świnoujścia, i wtedy pojawił się punk… I co jest? Trzy „funty”, a to kręci. I zaprosił mnie do pewnego działania. Najpierw pisałem tylko teksty, a później zaczęliśmy robić kapelę. I jakoś się to potoczyło. Muzycznie to jest olbrzymi eksperyment. Często nie rozumiałem tego, co on robi. Kłóciłem się z nim, że „przepierdolił” piosenkę, i nie mijały trzy lata, a okazywało się, że miał rację. Bardzo Włodka cenię.

P.G.: Które swoje osiągnięcie uważasz za to na najważniejsze?

J.B.: Że nie dałem się zabić. Jakoś człowiek tyle przeżył i nie odpadł. A artystycznie… W ogóle to jest jakiś ciąg, co jest ważniejsze, co jest mniej ważne… To, że przez przypadek gdzieś tam dostaniesz nagrodę, gdzieś ci się poszczęści, jesteś na topie… Mógłbyś ją dostać albo nie dostać. Ważniejsze jest to, że jesteś na drodze. Ważna jest każda następna piosenka, która się pojawi.

P.G.: A miejsce, w którym żyjesz jest jakoś tam dla ciebie ważne? Mógłbyś się obyć bez miasta, zamieszkać na przykład w Bieszczadach?

J.B.: Bieszczady to jest miejsce, gdzie ja wypalałem węgiel drzewny i pracowałem przy budowie domów. Jak byłem młodszy, sprawdzałem też takie „działki”, czy przypadkiem ta cała zabawa w sztukę nie jest próbą „wymigania” się od życia. Stąd moje włóczęgi po Piotrkowskiej, pakowanie się w awantury, żeby się sprawdzić. Ja się nie muszę zasłaniać sztuką, że jestem artystą, ale nie wiem, jak zrobić pieniądze, nie umiem bić się, kiedy trzeba. Bycie artystą to jest rodzaj choróbska. Po prostu najbardziej cię „kręci”, kiedy pojawia się następny obraz, piosenka czy jakiś inny „dziełotwór”. Trzeba jakoś z tym żyć, ale nie można się tym zasłaniać.

P.G.: Powiedziałeś kiedyś, że prowadzisz działalność usługową pod nazwą „produkcja wzruszeń”. Dodam od siebie, że ze względu na swoje produkty powinieneś być bardzo majętnym człowiekiem. A osobiście, co cię wzrusza?

J.B.: Muszę przyznać, że zaczynam się wzruszać na pogrzebach. Nigdy nie płakałem, ale wczoraj na pogrzebie w Radomiu takiego przyjaciela i malarza, Pawła Biernackiego, po raz pierwszy poleciały mi łzy. A jeszcze inny odszedł: Jurek Czuraj, zajebisty malarz. Boży ludzie, naprawdę tacy boży ludzie z taką absolutną dobrocią. Bo ja to jestem skurwiel, powiem tak, i wcale tego nie kryję. A oni byli głęboko wierzącymi ludźmi i nie mam ich za faryzeuszy. A tak niespodziewanie się pozawijali. Jeszcze tydzień temu „koleżka” żył. Zawsze były takie imprezy i festiwale, na których Paweł się pojawiał. Ponieważ ja nie piję i on nie pił, to sobie siadaliśmy gdzieś nad ranem i gadaliśmy. Okazuje się, że rak w dwa tygodnie go zabił. Nie spodziewałem się tego, ale miałem mokre oczy… Człowiek się starzeje…

P.G.: E tam! Chciałbym w twoim wieku tak wyglądać. Nie zamierzasz chyba odpuszczać w wojnie o własne, artystyczne pryncypia?

J.B.: Ja by, z chęcią odpoczął, ale trzeba się „barować”. Ciężko teraz się przebranżowić. Im bardziej żyjesz z biegiem czasu, tym bardziej czujesz jego ciężar, że jeszcze trzeba coś zrobić. Ale nie nerwowo. Nadgorliwość gorsza od faszyzmu. Czasami żałuję, że nie napisałem więcej tekstów. Czasami myślę, ile tekstów zaniechałem. Może dobrze. A po drugie, wiesz, to, co piszę, raczej jest przeżyte. Musiałem przez to przejść, przetrawić…

P.G.: A jakie masz plany na najbliższą przyszłość?

J.B.: Teraz z „Kiniorem” robimy płytę Paffulonu i koncertujemy. Człowiek trochę się obawia, jak się karty rozłożą. Koncert to jest jakiś dialog, musisz słuchać tego drugiego zdania i musisz umieć błyskawicznie w nie wejść. Jestem inwalidą, bo ja nie znam angielskiego… Ale zobaczyłem to u Ginsberga, jak go w Warszawie spotkałem, bo ktoś mnie na niego wyciągnął, że człowieku, to jest melodia liter między sobą, oddechów między sobą. Ja nie znałem tej poezji, ale jak usłyszałem, jak on czyta swoje wiersze… Człowieku, ciary mnie przechodziły… Muzyka słów!

Jacek Bieleński z autorem wywiadu

Miniak wzięty!!!



Autor: Piotr Gajda

22 stycznia w Cerkwi prawosławnej pod wezwaniem Św. Kosmy i Damiana w Bartnem, sakramentalne „tak” powiedział swojej wybrance, ostatni już poeta stanu kawalerskiego „mŁodzi” – Robert Miniak. Lubo i Robercie – wszystkiego najlepszego na nowej drodze życia!!!