Chór solistek

Autor: Piotr Gajda

„Antologia "Solistki" nie jest wyczerpującą dokumentacją twórczości poetek okresu 1989-2009, jej skład dlatego nie jest kompletny lecz komplementarny. Przy takim założeniu i przy założeniu atrakcyjności antologii oraz przy ograniczeniach ilościowych niestety nie mogły się w niej znaleźć wszystkie uzdolnione i zasłużone poetki. Książka miała być przede wszystkim wyrazista i ciekawa, dobrze skomponowana, a nie za wszelką cenę oddawać miejsce wszystkim nagrodzonym czy wyróżnionym w tym czasie poetkom. Przeciwnie są w tej antologii zupełnie nowe nazwiska, obiecujące, lecz w ogóle nie zasłużone…”. W ten oto sposób zapowiada publikację antologii Justyna Radczyńska, jedna z redaktorek (pozostałe dwie to Joanna Mueller i Maria Cyranowicz), a zarazem poetka, której twórczość znalazła się w zasobach książki. Trzeba przyznać, że ta zapowiedź od razu wywołała pewne „wrzenie” na portalach internetowych, zwłaszcza na forum „nieszuflady”. Pojawienie się na jej stronie startowej kolorowego baneru ze skanem okładki oraz „newsów” na forum zachęcało do podjęcia dyskusji, która rozwinęła się w dwóch kluczowych aspektach. Po pierwsze, czy skład autorek występujących w antologii powinien być kompletny czy jak pisze o tym Justyna Radczyńska – komplementarny? Że kompletny nie jest widać od razu, po kilku pominiętych nazwiskach. Stąd podejrzewam, iż obecności takich, a nie innych poetek przyświecała jakaś idea, której w chwili obecnej nie jestem w stanie rozpoznać posiłkując się jedynie zdawkowymi, „redaktorskimi” uwagami samej Justyny Radczyńskiej, która odpowiadając na wątpliwości związane z pobytem lub absencją danej poetki w antologii pisze m.in. tak: „Teksty wielu z pominiętych poetek, nie GORSZE, ani nie LEPSZE (przecież Państwo jakość ich znają) - proszę sobie wyobrazić, że np. najzwyczajniej mogły NIE PASOWAĆ np. do "rytmu” i kompozycji tej antologii, która powtarzam to jeszcze raz - nie jest kompleksowym przeglądem twórczości poetyckiej kobiet tego okresu. Nie mogła też prezentować 100 ani 60 autorek - tylko z trudem 41”. Trudno nie zgodzić się z tą argumentacją zwłaszcza w chwili, kiedy nie zna się wierszy umieszczonych za pomocą takiego, a nie innego redakcyjnego wyboru. Dywagacje na temat tego, kogo niesłusznie pominięto, a kogo przedwcześnie umieszczono pozostawiam sobie do czasu lektury. Bardziej niepokoi mnie drugi aspekt dyskusji, a mianowicie jej „feministyczny” wydźwięk sprokurowany przy okazji samych zapowiedzi towarzyszących ukazaniu się „poezji kobiet”. Bezpośrednio ujmuje to Joanna Mueller: „Kobieca tekstura poetycka dopiero wybija się na niepodległość. Ma prywatną, przemilczaną historię - a antologia "Solistki" tę historię (tu uszczuploną do dwudziestolecia polskiej poezji: 1989-2009) opowiada”. A Kazimiera Szczuka szybko dodaje: "Solistki" to brakujące ogniwo rozwoju poezji polskiej ostatnich 20 lat”. Dalej, wśród „tropów” internetowej dyskusji odnajdujemy nawet precyzyjną statystykę, która ma obrazować ilościową (bo nie jakościową przecież) przewagę „poetyckiej płci męskiej”. Przyznaję, taka argumentacja zakłóca mój przyszły odbiór tej przecież ważnej i istotnej inicjatywy, jaką jest ukazanie się „Solistek”. Wobec deklaracji Justyny Radczyńskiej, iż w antologii mogłoby się znaleźć i 100 poetek oraz ułożonej przez użytkowników „nieszuflady” listy poetek „pominiętych”, teza o „przemilczaniu” wydaje mi się mocno nadużyta. Czyż Nobel dla Wisławy Szymborskiej z 1996 roku nie jest owym (jeśli w ogóle takiego brak) „brakującym ogniwem”, o którym wspomina Kazimiera Szczuka rekomendując książkę? Sam mam pamięci nominacje dla Moniki Mosiewicz za „Cosinus Salsę” (Monika znalazła się antologii) do prawie wszystkich ważnych nagród poetyckich w kraju. Dlatego nie do końca przekonuje mnie jako czytelnika, poetę i mężczyznę (w tej właśnie kolejności) deklaracja Beaty Gduli wydawcy antologii, która również pokusiła się o odpowiedź internautom: „A poważnie kochani to jest książka nie dla was, znaczy dla was w drugiej kolejności, a w pierwszej dla pozyskania czytelników dla poezji, męskiej także”. No bo jak wierzyć takim deklaracjom, gdy wyczuwa się w nich fałszywą z definicji nutę, że oto „Solistki” to „kobiece panaceum” na „szowinizm poetów”, dalszy ciąg walki płci. I co z robić z faktem, że i w sobie samym od czasu do czasu odkrywa się tę zgoła „kobiecą wrażliwość” pozwalającą przekuć dany fragment świata na wiersz i nigdy nie chciało się jej w żaden sposób zwalczać?