Gargulce nad głową, widelce w sercu

MARK LANEGAN BAND "Gargoyle", 2017.

Drapie głosem jak szorstkim policzkiem. Zachwyciłem się jego płytą "Blues Funeral" z 2012 roku. "Gargulce" zdają się okładką nawiązywać do "Imitations" z 2013 roku. Wtedy - nekrolog, teraz cmentarne ogrodzenie... Doprawdy, osobliwie...

Otwiera się ta płyta przepięknym mrokiem. Najpierw wyznanie, że "Diabeły, lepsze są te, które znasz, niż te nieznane." Wizualizuje się ktoś w czerni, cały w tatuażach z trupimi czachami, rozgryzający jakieś gorzkie ziarna, który obnosi się ze swoją zawziętością, macha
naładowanym ganem. A refren jest jak czarna chmura nad spragnionym deszczu polem.

Potem jest klimatyczny, najlepszy na płycie - "Nocturne" - złowieszczy, jakby ktoś zaklejał wszystko czarną taśmą, unieważniał. Niepokojące dźwięki. Smutne obrazki: prześwietlenie rentgenowskie, krwawienie niebios, zwisanie głową w dół, kotwica na szyi, martwa natura z różami w wazonie i świdrujące pytanie: "Czy będziesz za mną tęsknić, kochanie? Widzę kolizję dwóch samochodów."

Recytowany przy klawiszowym hałasie "Blue Blue Sea" przywołuje tytułowego gargulca, który usadowił się na wieży i ani myśli przestać wymiotować. Piętno, przekleństwo, przegrana, widelce w sercu.

"Beehive" - ul w głowie. Basowy pochód w stylu Joy Division i zawodzenie, że wszędzie są pszczoły i odjeżdżam". Uzależnienie. Od czarnowidztwa, od depresji, od widma porażki. Wampiryczny teledysk może zniechęcić wrażliwych, może zachęcić lubiących klimat Jarmuscha z "Tylko kochankowie przeżyją".

"Sister" - przynosi morfinowe uspokojenie. Rozmyta gitara w stylu the Edge'a ze starych dobrych czasów U2 i wokal przypominający trochę mniej chrapliwego Waitsa. "Emperor" - jest melodyjny i przebojowy. O zabijaniu - swojej dumy, buty albo demonów. Kolejny - "Good Bye to Beauty" - piękny jak sypiący biały śnieg w święta. "Drunk On Destruction" - dla odmiany szorstki. Pławienie się w smutku, perwersyjna satysfakcja z nieszczęścia. W "First Day on Winter", znów Lanegan jest łagodny jak baranek, a piosenka smutna jak nagrobek. Ostatni - "Old Swan" lekko rozczarowuje. Ech, gdyby zakończyć ten album czymś mocniejszym? Tak czy inaczej - płyta jest interesująca. Chłodzi jak wentylator, studzi jak woda z lodowatej studni.

Wywiad z Anną Mochalską

Na stronie Kalejdoskopu (Serwisu Kulturalnego Łodzi i Województwa Łódzkiego) ukazał się wywiad z Anną Mochalską. Serdecznie polecam! Debiutuję jako przepytujący.

Tomasz Bąk w Tomaszowie

25.05.2018 - PUB PIWNICA; SPOTKANIE Z TOMASZEM BĄKIEM + JANUSZ REICHEL + RHL ANSAMBL

W tomaszowskim Pubie Piwnica (publiczność dopisała!) odbyło się spotkanie z poetą Tomaszem Bąkiem, który promował swoją trzecią książkę "Utylizacja. Pęta miast". Nominowany do Nagrody Wisławy Szymborskiej w 2017 roku, entuzjastycznie recenzowany przez krytyków, przeczytał swoje wiersze w rodzinnym mieście oraz odpowiadał na dociekliwe pytania Piotra Gajdy. Zapytany o ulubionych poetów wymienił m.in. Tuwima i Broniewskiego.

Mieszkający obecnie w Łodzi, Tomasz mówił, że w jego wierszach łatwo odnaleźć konkretne miejsca. Jest łódzki Plac Niepodległości, kolebiący się tramwaj jedenaście, ale i żelaźniak w Tomaszowie - "samotność opowiedziana jako Tomaszów". Usłyszeliśmy wiersze krytykujące obecny system polityczno-gospodarczy, wiersze o opresji codzienności, ale i - co nowe - wiersze o miłości. Jeden z wierszy "Tomaszów Vortex Sutra" to rzecz inspirowana awangardowym poematem Allena Ginsberga. 

Po spotkaniu z poezją zagrał i zaśpiewał Janusza Reichel - były to zaangażowane protest songi, które spodobały się entuzjastycznie reagującej publiczności. To nie wszystko - bo gdy za gitarę basową złapał poeta Tomasz Bąk, wybrzmiał punkowo zespół rhl Ansambl. Na koniec  zaś "wolnego mikrofonu" nie zawahali się użyć poeci z Tomaszowa - Piotr Gajda, Krzysztof Kleszcz i - jeszcze raz Tomasz Bąk.

Książkę Tomasza Bąka można zakupić na stronie WBPICAK

Niemen w genach. Ręce same uderzają w powietrza

Krzysztof Zalewski - "ZALEWSKI ŚPIEWA NIEMENA", 2018.

Zalewski ma głos jak dzwon. Zmierzył się z - wydawałoby się - zadaniem niewykonalnym: użyć maniery wokalnej Niemena, ale wciąż być sobą.

Cud się zdarzył. Powstało dzieło, a nie kalka. Klasyka plus młodość i charyzma. Niemen w nowoczesnych  aranżacjach zabrzmiał genialnie. Zalewski zaś jakby w genach odkrył Niemena. Są fragmenty, gdzie mistrz zerka "spod chmury kapelusza" - wyobrażam sobie - chowa swoje ego w swoje kozaczki i przyznaje, że młody uczeń go przerósł.

Jako mały smyk, dzięki tacie, który miał sporą kolekcję winyli, poznałem płyty Niemena. Słuchałem głównie tych popowych "Czy mnie jeszcze pamiętasz?" i "Dziwny jest ten świat", trochę tych z "Sukcesu". Trudniejszym dźwiękom z "Człowiek jam niewdzięczny" i "Aerolitu" nie dawałem rady. Możliwe, że bałem się tej czaszki z okładki i dziwnych dźwiękowych eksperymentów.

Pamiętam też, że sam kupiłem sobie "Terra Defloratę" (musiałem mieć wtedy 15 lat) i zdziwiłem się nieprzystępnością tej muzyki. Teraz widzę, że tam, gdzie Niemen obciążał utwory jakimś ołowianym bagażem, Zalewski frunie jak Ikar. Że "Począwszy od Kaina" ma w sobie taki potencjał, nigdy bym nie powiedział! Toż to hicior, pulsujący i funkujący. Podobnie "Status mojego ja" - aktualny mocny tekst "nie ma zresztą rady / na ukryte kule / wokół czarne dusze / białe koszule". Brzmienie płyty "Terra Deflorata" trąci dziś myszką (mam podobne skojarzenie z płytą Milesa Davisa "Tutu"). Zalewski naturalnie wziął z tych dźwięków co najlepsze.

Ileż razy słyszałem - na różnych festiwalach albo w programach muzycznych - "Dziwny jest ten świat" albo "Jednego serca". Co jest w tych piosenkach, że nie znudziły mi się i wciąż działają? Chyba też to, że Zalewski nad poprzeczką, zawieszoną przez dziesiątki wykonań, swobodnie przeskoczył.

"Dziwny jest ten świat" ma genialny tekst za każdym razem wywołujący ciarki. To zdziwienie, że "Człowiekiem gardzi człowiek" jest olśniewające. Ta nadzieja pokładana w "ludziach dobrej woli" mogłaby zjednoczyć zwaśnione partie, gdyby ktoś tam miał słuch. A propos pogardy: prawie wszystko mi się podobało na poprzednim albumie "Złoto", do czasu gdy zobaczyłem teledysk z wykrzywionym Olbrychskim.

Brawurowo brzmi "Pielgrzym". "Wy myślicie, że i ja nie Pan / Dlatego że dom mój ruchomy / Z wielbłądziej skóry..." - już pustynny, wizyjny wstęp robi wrażenie. Ale to co się dzieje w refrenie, to jest absolutne mistrzostwo! Dynamika, mocarny riff!  Norwid w zaświatach zapewne zapętlił sobie ten utwór nie raz w słuchawkach, "dopókąd" uszy go nie zabolały. To, co Niemen wyprawiał wokalnie w tym utworze jest dobre, jest wizyjne, ale Zalewski nadał temu dodatkowy walor - przebojowość, bezczelność. To brzmi jak klasyka. Ręce same uderzają w powietrza.

Nie wiem czy było wielu fanów płyty "Spod chmury kapelusza". W każdym razie "Doloniedola" dopiero w wykonaniu Zalewskiego brzmi genialnie, i melodia, i poetycki tekst. "Zapożyczone wzory oto niewola", "epigoni pysznią się paradnie" - nie, to nie są słowa o tym projekcie. Tu nikt się nie pyszni, tu się oddaje muzyczny hołd jednemu z najwybitniejszych muzyków.  "Przyjdź w taką noc" zaprasza na parkiety. Fajne są chórki pań Przybysz, znów jest jakaś wartość dodana i piosenka brzmi lepiej od oryginału. "Kwiaty ojczyste" kiedyś wydawały mi się jakoś koturnowe. Chyba nakręciłem się brzmieniem tej płyty, a może i tegoroczną wiosną i jej "buńczucznymi monstrami" skoro te słowa Tadeusza Kubiaka "kocham was kwiaty nad Odrą, Wartą i Pilicą" nie brzmią mi wcale jak patetyczny ojczyźniany pean. Pięknie jazzowieje ten utwór, odpływam. Podobnie "Jednego serca" - Asnyk też musi być z siebie dumny.

Osobisty "Spojrzenie za siebie" z mocnym fragmentem: "Jak bezrozumny pasterz na pastwiskach / pasając niezliczone bydła / zdeptałem traw dywany na klepiska / aż Anioł-Stróż opuścił skrzydła" z nieznośnie patetycznego songu, ciągnącego się jak guma, stał się przejmujący i przeszywający.

Na koniec jest jeszcze lekki "Domek bez adresu", interesujący instrumental i trzy piosenki w wersji live. Tak podać klasykę! Jestem pod wrażeniem.

Turlanie dyskotekowych kul

LCD Soundsystem - "American Dream", 2017

Te dźwięki, prosto z New York City, przytłaczają, ale gdy pozwolić im działać, zachwycają. 
Usłyszałem gdzieś, że to najlepsza płyta 2017. Oczywiście - jak to ja - nie uwierzyłem. Te syntezatorowe, monotonne plumkania, te głębokie dudnienia? Ale wystawiłem się do tych dźwięków, zanurzyłem. Zobaczyłem wielkie dyskotekowe kule zderzające się ze sobą, turlające się na kręgielniach, uderzające o ściany niczym we flipperach. I powiedziałem "Wow!".

W "Oh Baby" - pięknym wstępniaku, słyszę "O! Jestem na kolanach. Obiecuję, jestem czysty." Zero rocka, ktoś naciska tylko jakieś tajemnicze przyciski, naciska klawisze. To mi zabrzmiało jak modlitwa, prośba o usunięcie bana.

Inspiracją do "Other Voices" musiał być Talking Heads. Ma się wrażenie, że to David Byrne pląsa w swoim luźnym garniturku. Nie to, żebym był wielkim fanem, ale wsłuchiwałem się swego czasu w te wszystkie cuda począwszy od "Remain In Light". Niełatwa to była muzyka, ale perełki w postaci "Listening Wind" czy "Once in a Lifetime" wciąż grają w głowie i łatwo je przywołać. "Other Voices" funduje nam dziwny trans, dźwięczą przeszkadzajki. W obliczu różnych zagrożeń, hipnotyczne "You're just a baby now" brzmi szyderczo.

Rozmarzony "I Used To" o rozczarowaniu jakimś rockowym bohaterem. Ja sobie podstawiłem tu Bono. Ten zaśpiewany falsetem refren "Próbuję się obudzić" jest naprawdę cudny.

"Change Yr Mind" przypomina najlepszą muzykę Davida Bowiego (albo znów Davida Byrne z Talking Heads). Świdrują tu skroń jakieś telefoniczne dzwonki. Refren, że wszystko jeszcze można zmienić, nie dowierza sam sobie.

"How Do You Sleep?" to wołania z otchłani do przyjaciela, który odpłynął. I te dziwne głuche perkusje, wbijające nam coś do głowy, ten syntezator-paralizator.

Najbardziej przebojowy - "Tonite" z dyskotekowym, bezczelnie monotonnym motywem, powtarzanym do znudzenia. Murphy wyrzuca z siebie magmę. Ironizuje, że wszyscy ciągle myślą o śmierci, skoro we wszystkich piosenkach świata, nadawanych przez wszystkie stacje radiowe świata powtarza się ciągle "Tonight! Tonight!" albo "Cry! Cry!". Przytłacza go cyfrowa rzeczywistość, przeraża starość i prześladują młokosy oddające na loterię buty z limitowanej edycji.

"Call the Police" to polityczna piosenka o podzielonej Ameryce. Ironiczne "dzwonienie na policję" to bezradność wobec wszystkich niesprawiedliwości. Piosenka kończy się, że "pierwsi w kolejce, będą jedli bogatych". 

Tytułowy utwór brzmi jak kolęda. Amerykański sen spala się w stratosferze. Po obudzeniu się w nieswoim miejscu i zajrzeniu w lustro po szalonej narkotycznej nocy, w którym broda spływa po twarzy, pora złapać ubrania i udać się do drzwi. Wypisać się z burżuazji, zapisać do rewolucji.

Dynamiczny, szalony "Emotional Haircut" - o zwariowanej fryzurze, która oddaje miejskie szaleństwo, przeciążenie, przytłoczenie, rozdeptanie. "Zmęczyłem się pokojem hotelowym i telewizorem", "masz w telefonie numery zmarłych, których nie możesz usunąć, masz w pamięci pozytywne momenty w życiu, których nie możesz powtórzyć"...

I jeszcze statyczny, lewitujący "Black screen", jakby woda kapała z kranu, jakby drążyła skałę.

Silesius dla Jerzego Jarniewicza

Jury Wrocławskiej Nagrody Literackiej Silesius wybrało wczoraj najlepszą książkę poetycką roku 2017 i przyznało Silesiusa 2018 Jerzemu Jarniewiczowi z Łodzi za "Puste noce".

Nominowane były książki:
1. Julia Fiedorczuk, „Psalmy”, Fundacja Na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza
2. Urszula Zajączkowska, „minimum”, Wydawnictwo Warstwy
3. Marta Podgórnik,  „Zimna książka”, Biuro Literackie
4. Jerzy Jarniewicz, „Puste noce”, Biuro Literackie
5. Jacek Gutorow, „Rok bez chmur”, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
6. Ilona Witkowska, „Lucyfer zwycięża”,  Fundacja Korporacja Ha!art
7. Dominik Bielicki,  „Pawilony”, Fundacja Na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza

W kategorii debiut, gdzie nominowane były:
1. Agata Jabłońska, „Raport wojenny”, Biuro Literackie
2. Julia Niedziejko, „Niebieska godzina”, Fundacja Duży Format
3. Emanuela Czeladka, „Napływ”, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu,
wybrano tomik Agaty Jabłońskiej.

Nagrodę za całokształt odebrał Bogdan Zadura.

Szóste niebo, sześć gwiazdek

Marcin Andrzejewski na portalu Stacja Nowa Gdynia - sngkultura.pl opublikował zestaw recenzji książek idealnych na majówkę. Wśród nich znalazł się mój "Pański płaszcz". Jak miło jest przeczytać, że książka zyskała uznanie! Sześć gwiazdek, szóste niebo, żyć, nie umierać!

Polecam, bo są tu recenzje Stasiuka, Łubieńskiego, Springera, Rosiaka... : http://sngkultura.pl/2018/04/indeks-ksiag-przeczytanych-3/

To jest mój wiersz umiłowany

ANNA MOCHALSKA „Same głosy”, Kwadratura Łódź, 2018

„Słyszę. Też słyszysz.” - przekonująco śpiewa Lao Che w piosence „Nie raj”, podobnie - „Idę za głosem Twym” - wyśpiewuje w uniesieniu Antonina Krzysztoń. Szumią w naszej głowie głosy, zdania z piosenek, rozmów, wierszy. Są, motywują nas, prześladują, wpływają na nas, naprawiają albo psują. Taki sens odczytałem ze „schizofrenicznego” tytułu Anny Mochalskiej.

W wierszu „Z obłoku odezwał się głos (chmura internetowa)” padają słowa „nagle znikąd dochodzi taki głos”. Olśniło mnie: to cud, że mogę wziąć czyjąś emocję, prawdę, że mogę przekazać komuś własną. Oto jest sens i diament: „czuję, że żyję, kiedy rejestruję / obecność nowych słów na starych śmieciach.”, „to jest mój wiersz umiłowany, w którym mam upodobanie. Jego słuchajcie.” Arcypiękne! Czytam, filtruję, tłumaczę. Biorę, przekazuję. Naśladuję, zostawiam ślady. Wiersz w ramki, wiersz w podręczniki!

Jak wspomniałem - książka ma koncept. „Głośny” tytuł i tytuły poszczególnych części są powiązane: „Nagłos”, „W głos”, „Pod głos”, „Pogłos”, „Wygłos”. W pierwszej części wykorzystany został topos stworzenia świata w siedem dni. I tak: owszem, Adam dał imiona zwierzętom, ale – wg autorki – to pierwsza kobieta wymyśliła kulturę i poezję. Ta, która „mogła udźwignąć wszystko, co osiadało na wargach, cały proch mężczyzny i całą jaskrawość.”, sprawiła, że stała się pełnia. Przyjmuję tę męską deprecjację, przyjmuję tę feministyczną optykę, bo sprytna, i łebska, i poetycko pięknie skrojona. Obok ciekawej medytacji o ciele: „ciało nie uszło cało”, jest też tu udana, cokolwiek patetyczna, puenta: „za kolejną wydmą nasze dzieci powiedzą, właśnie tu chcemy zbudować wielką babkę z piasku.”

Te wiersze pełne są gier, poetyckiego kunsztu. Słowa są obracane, zestawiane - „być kliszą ze zgliszcz”, odczytywane wspak - „jedyne co daje mur, to rum”, przekręcane - „chyba ziew krwi”. Są tu cwane metafory: „teraz mieszkam w płomieniu. Świat poza nim jest dziwnie zimny i blady. i nie drga.”, „wszystko widzę ze środka, z iskry.”, aliteracje - „pożar nie pożera”. Czyta się więc książkę podziwiając ekwilibrystykę i spryt – biedny „Brzydgoszcz”. Przy czym nie ma w tym sztuczności, wszystko jest żywe - zdarzają się tu kolokwializmy i wulgaryzmy, ironia.

W wierszu „Fundamenty” wyznaje się uczucie językiem architektury i budowlanki: „Jesteś mi konstrukcją z żelbetu”. W ”Co ja paczę” jest o wypaczaniu, o budzie z żeber, która przecieka, przepuszcza wilgoć i chłód, o słabym rusztowaniu z żeber... „Niepewność murowana” pomysłowo rozgrywa słowo „mur”.

Przekonujące jest obrazowanie. Widziałem i nie zapomnę łatwo - wielki chłód - „lód ściął nas z nóg.”, płonący dom „do domu można iść jak w dym” albo smog w powietrzu „sadzimy sadzę, środę popielcową obchodzimy co tydzień. Świętujemy pogrzeby, oglądamy stare filmy.” Bywa plastycznie i surrealnie „czas ścieka po rękach”. Mochalska szepcze - „i nasze oczy to suche doliny, i nasze miejsce to suche doliny.” i wali z grubej rury - „żal dupę ściska, c'nie? c'mon, simon”.

Świetnie wymyślony jest wiersz inspirowany komunikatem windowsowym „czy na pewno chcesz zamknąć kreatora?” Powstał wiersz na rekolekcje, wiersz na dyskusje.

Kołysze się tu koty do wiecznego snu, zatwardziałym przypomina się o kruchości. O umieraniu jest poważnie „miejsca puste są pełne. pełne straty i braku.” i niepoważnie „śmierć jeździ czarną beemką”.

Coś dla oka, czytelniku: czytaj, aż znajdziesz: „anię w kąpieli, anię w pościeli”. Coś dla ciała - „wiersz przebija klatkę piersiową, otacza serce i sam staje się mięśniem” i coś dla ucha: „na wysokich wzgórzach dźwięk, którego szukasz, to napięta struna.” Wołam na cały głos, polecam.

Spotkanie z laureatami Złotego Środka Poezji 2018

15 kwietnia 2018, Złoty Środek Poezji 2018 - Spotkanie z laureatami XIV Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Artura Fryza, na najlepszy poetycki debiut książkowy roku 2017; Centrum Teatru, Muzyki i Tańca w Kutnie

Kutno to miejsce w środku Polski. Wszystkim powinno być tam blisko. Powody, by tam nie jechać zawsze się znajdą, np. nie godzi się czytać na Turnieju Jednego Wiersza wśród "niedzielnych poetów". To był mój wybór - przyjechałem i przeczytałem. Główne powody to poznać nowych poetów, którzy zaczynają oraz  przypomnieć sobie czas swojego debiutu, wspomnieć Artura Fryza.

W 2009 roku wręczenie nagród Złotego Środka Poezji odbyło się wyjątkowo w Łodzi - nagrodzono wtedy Sławomira Elsnera, Izę Kawczyńską, Konrada Górę; wyróżnienie otrzymałem razem z Dominikiem Bielickim i Grzegorzem Kwiatkowskim.

Że tegoroczni laureaci pójdą za ciosem i wydawać będą kolejne książki, tak jak wszyscy nagrodzeni 9 lat temu - jestem pewny. Postanowiłem kibicować tym "pierwszym razom".

Profesor Śliwiński w laudacji podkreślał różnorodność poetyk - od awangardowej (Marcin Mokry), przez intymne zapisy swoich stanów emocjonalnych (Katarzyna Michalczak). U Marcina Niewirowicza widać zainteresowanie filozofią. Każdy z autorów, zarówno bliska klasycznej poezji - Beata Głowacka, jak strzelający słowami z prędkością karabinu - Paweł Krzaczkowski, czy Maciej Topolski w swych "apokaliptycznych" splątanych wierszach, brzmiał intrygująco.

W XII Ogólnopolskim Otwartym Konkursie Jednego Wiersza im. Pawła Bartłomieja Greca (jurorowali: Adam Wiedemann, Marek Czuku i Grażyna Baranowska) wygrały Marta Stępniak i Roksana Polon.

 Przy mikrofonie Beata Głowacka

 Przy mikrofonie Paweł Krzaczkowski

 Przy mikrofonie Marcin Niewirowicz

 Przy mikrofonie: Marcin Mokry

Przy mikrofonie: Katarzyna Michalczak

 Marta Stępniak

 Roksana Polon

Zobacz też: werdykt Złotego Środka Poezji 2018 i relację z soboty

Złoty Środek Poezji - wręczenie nagród i koncert Pablopavo

14 kwietnia w Sali Centrum Teatru, Muzyki i Tańca w Kutnie wręczono nagrody Złotego Środka Poezji. (werdykt)
Potem zagrał Pablopavo i Ludziki. Były przeboje z płyt "Polor" i "Ladinola", a także kilka nowych piosenek z zapowiadanego na październik nowego albumu pod roboczym tytułem "Discomfort".

 Autograf na "Mikrotykach"

 Kleszcz and Pablopavo