Ryszard Milczewski-Bruno
Autor: Piotr Gajda
W którym miejscu znajduje się dzisiaj biografia i dzieło Ryszarda Milczewskiego-Bruno, zapamiętanego chyba najbardziej w roli przyjaciela Stachury? Z pewnością umiejscowiona jest w niezasłużonym cieniu, bo to poeta lepszy od Steda, bardziej wymagający, trudniejszy, a przez to mniej dostępny. Czyżby za kilkanaście następnych lat postać Bruna miała przetrwać jedynie w słynnej piosence, która w latach 80-tych rozbrzmiewała niemal na wszystkich obozach i biwakach, w domach kultury i wszelkiej maści „stachuriadach”?
„Ruszaj się Bruno, idziemy na piwo…”, pisał Edward Stachura, ale Milczewski-Bruno pozostał raczej „w domu”, w swoim rodzimym Grudziądzu, gdzie do dzisiaj jest pamiętany, ma tam ulicę swojego imienia i pamiątkową tablicę na kamienicy, w której mieszkał zdominowany przez własną prowincję, kochaną i nienawidzoną jednocześne. Grudziądz był usytuowany podówczas na granicy dwóch województw, stąd poeta często bawił zarówno w Bydgoszczy jak i w Toruniu, tu i tu postrzegany przez tamtejsze środowiska raczej jako alkoholik i grafoman, niż autor naginający język do skraju jego wytrzymałości, tak jak w dedykowanym Stachurze wierszu pt: "Dziedzictwo": „Trynko żyło moja i dziedzictwo /Tu worek królików mlecz i gorgula /Kopniak we mnie: nie róża /Śmieją się murarze ciszy w morwach /A we mnie tak mokro i muzycznie straszno/ Że żyłować teraz tylko mi te wiersze/Aby się rozbudzić i w deski dostać: /W trumnę albo do ogrodu - -/ Posłusznie się urodziłem bo z pępkiem /Akuszerka to przyzna choć dawno umarła /Na Twoje ręce będę składał zdania moje zbrzeżne/W Tarpnie kędy zacny Villon lży w pokrzywach/ Gdy wino pęka w ustach białym jabłkiem”.
Bruno był człowiekiem, który nie potrafił ukryć swych antypatii. Mówił wprost. Nie chował żalu w kawiarnianej plotce i dlatego był tak samotny. Buńczucznie szedł przez życie. Z sercem na ramieniu. Przyjaźń z nim do łatwych nie należała. W końcu ostatecznie zerwał kontakty ze Stedem, kiedy ten podobno „ukradł” mu tytuł „Białej lokomotywy” (ślad tego zerwania widoczny jest we wspomnianej piosence, w która w późniejszych wersjach brzmiała następująco: „Ruszaj się głowo, idziemy do słońca….”).
Kiedy jeszcze „szorstka” przyjaźń obu poetów trwała Stachura tak pisał o Milczewskim: „Pociągiem do Wrocławia 15.27 dwie i pół godziny jazdy. Padał śnieg, deszcz i grad. Wiatr porywisty. O 18.00 Klub Nauczycielski na Placu Grunwaldzkim. Wieczór Bruna. Wspaniałe wiersze Bruna jedyny „zarzut" - naciąganie rzeczywistości do własnego obrazu świata w tych wierszach. Przesada z tymi nożami. Ataki potem na Bruna ze strony nauczycieli. Zabrałem głos. Mówiłem. Jak zwykle nie miałem z kim rozmawiać. Ciężko jest cofać się z miejsca, skąd się jest, do siódmej klasy szkoły powszechnej. Bruno pokazuje „chwali" się po wieczorze kwitkami, nakazami kolegium. Nie podoba mi się to. Ciągle to samo. Ciągle to granie na jednej strunie. Ale co zrobić? Zaprasza mnie do P. Biorę adres, choć wiem, że nie pojadę”. A jeszcze kiedy indziej tak: „Z Brunem skoczyliśmy na poboki, do miejscowości Kłódka, gdzie Osa i „Bar nad Osą". Po wielu straszliwych dniach i nocach samogryzienia się, samozżerania się nawiedził mnie przepastny apetyt, co było jedną z oznak, z tych raczej nieomylnych, że może udać mi się kolejne zmartwychwstanie. Bruno zjadł gigant-golonkę, a ja, jak jeden głupkowaty, cztery talerze wołowych flaków. Potem zakupiliśmy butelkę wina i udaliśmy się nad rzekę. Rozsiedliśmy się na łące, przy śluzie z mostkiem i było tak jak powinno być. Wrześniowe sioneczko grzało nasze kości, blask głaskał po rysach, pasły się krowy, kwitły wysokie mimozy, na drugim brzegu trzyosobowa rodzina zajęta była bez reszty myciem i pucowaniem szyb i blachy samochodu, czyli „oczka w głowie", huczała woda jak wielkie roje os, ale nie przeszkadzając naszym z rzadka rzucanym do siebie słowom, nie wyrywaliśmy sobie butelki, przekazywaliśmy ją sobie najserdeczniej i naprzemianlegle z rąk do rąk, w powietrzu snuła się niesamowita, wstrząsająca łagodność”.
Milczewski-Bruno do śmierci zachowywał bezkompromisową postawę wobec wszelkiej prominencji pseudointelektualistów i „profesorków”, czym śmiertelnie zraził do siebie m.in. Artura Sandauera. Towarzyszyła mu „czarna legenda” poety przeklętego, który pomimo swojego wykształcenia pracował przede wszystkim w przemyśle rolniczo-spożywczym, najpierw jako fermentator w wytwórni tytoniu, agronom, ogrodnik-kwiaciarz, instruktor poradnictwa żywieniowego w mleczarni, inspektor plantacyjny w centrali nasiennej, klasyfikator żywca. W końcu osiadł na etacie w „Faktach”, do których pisał swoje reportaże. Z tego okresu pochodzi anegdota, jak to spędzony z innymi literatami do jednego z PGR-ów pod Inowrocławiem - w trakcie niekończącego się czytania przez dyrektora referatu na temat własnych osiągnięć nie wytrzymał i powiedział: "Gruby! Skończ wreszcie gadać, tylko pokaż te świnie!". Nastąpiła konsternacja, aż wreszcie ktoś chcący ratować sytuację powiedział, że jak się nie uspokoi, to go zamkną do chlewa. Na co Bruno odpowiedział, że tam na pewno będzie ciekawsze towarzystwo...
Nie interesowało go życie literackie według ściśle urzędniczych nakazów i formuł. We wniosku o członkostwo w Związku Literatów Polskich miał napisać: „Jednocześnie informuję, że jako członek ZLP będę pisał wyłącznie siebie”.
Ryszard Milczewski-Bruno, autor m.in. „Poboków” i „Nie ma zegarów” zginął tragicznie 17 maja 1979 roku podczas drugiego dnia Toruńskiego Maja Poetyckiego. Grupa literatów pojechała autobusem do Nowej Wsi Szlacheckiej, gdzie ZSP w zlokalizowanym tam pałacyku miało swój ośrodek kulturalno-szkoleniowy. Kilku z nich wraz z Brunem udało się nad jezioro po drodze kupując kilka butelek wina. Milczewski rozebrał się i wszedł do chłodnej tafli. Było ciepło, ale nie upalnie. Bruno zaczął płynąć i w pewnym momencie krzyknął: „Kochani, ja już nie mogę!”. Zaraz potem zniknął pod wodą. Skoczyło za nim dwóch kolegów, ale nie znaleźli go. Dopiero pod wieczór rybacy przeszukujący dno kotwiczką wyłowili jego ciało.
Pogrążył się w gorzkim jeziorze, czy raczej jego gorycz wypełniła jezioro? Któż dzisiaj to może wiedzieć?
„Ruszaj się Bruno, idziemy na piwo…”, pisał Edward Stachura, ale Milczewski-Bruno pozostał raczej „w domu”, w swoim rodzimym Grudziądzu, gdzie do dzisiaj jest pamiętany, ma tam ulicę swojego imienia i pamiątkową tablicę na kamienicy, w której mieszkał zdominowany przez własną prowincję, kochaną i nienawidzoną jednocześne. Grudziądz był usytuowany podówczas na granicy dwóch województw, stąd poeta często bawił zarówno w Bydgoszczy jak i w Toruniu, tu i tu postrzegany przez tamtejsze środowiska raczej jako alkoholik i grafoman, niż autor naginający język do skraju jego wytrzymałości, tak jak w dedykowanym Stachurze wierszu pt: "Dziedzictwo": „Trynko żyło moja i dziedzictwo /Tu worek królików mlecz i gorgula /Kopniak we mnie: nie róża /Śmieją się murarze ciszy w morwach /A we mnie tak mokro i muzycznie straszno/ Że żyłować teraz tylko mi te wiersze/Aby się rozbudzić i w deski dostać: /W trumnę albo do ogrodu - -/ Posłusznie się urodziłem bo z pępkiem /Akuszerka to przyzna choć dawno umarła /Na Twoje ręce będę składał zdania moje zbrzeżne/W Tarpnie kędy zacny Villon lży w pokrzywach/ Gdy wino pęka w ustach białym jabłkiem”.
Bruno był człowiekiem, który nie potrafił ukryć swych antypatii. Mówił wprost. Nie chował żalu w kawiarnianej plotce i dlatego był tak samotny. Buńczucznie szedł przez życie. Z sercem na ramieniu. Przyjaźń z nim do łatwych nie należała. W końcu ostatecznie zerwał kontakty ze Stedem, kiedy ten podobno „ukradł” mu tytuł „Białej lokomotywy” (ślad tego zerwania widoczny jest we wspomnianej piosence, w która w późniejszych wersjach brzmiała następująco: „Ruszaj się głowo, idziemy do słońca….”).
Kiedy jeszcze „szorstka” przyjaźń obu poetów trwała Stachura tak pisał o Milczewskim: „Pociągiem do Wrocławia 15.27 dwie i pół godziny jazdy. Padał śnieg, deszcz i grad. Wiatr porywisty. O 18.00 Klub Nauczycielski na Placu Grunwaldzkim. Wieczór Bruna. Wspaniałe wiersze Bruna jedyny „zarzut" - naciąganie rzeczywistości do własnego obrazu świata w tych wierszach. Przesada z tymi nożami. Ataki potem na Bruna ze strony nauczycieli. Zabrałem głos. Mówiłem. Jak zwykle nie miałem z kim rozmawiać. Ciężko jest cofać się z miejsca, skąd się jest, do siódmej klasy szkoły powszechnej. Bruno pokazuje „chwali" się po wieczorze kwitkami, nakazami kolegium. Nie podoba mi się to. Ciągle to samo. Ciągle to granie na jednej strunie. Ale co zrobić? Zaprasza mnie do P. Biorę adres, choć wiem, że nie pojadę”. A jeszcze kiedy indziej tak: „Z Brunem skoczyliśmy na poboki, do miejscowości Kłódka, gdzie Osa i „Bar nad Osą". Po wielu straszliwych dniach i nocach samogryzienia się, samozżerania się nawiedził mnie przepastny apetyt, co było jedną z oznak, z tych raczej nieomylnych, że może udać mi się kolejne zmartwychwstanie. Bruno zjadł gigant-golonkę, a ja, jak jeden głupkowaty, cztery talerze wołowych flaków. Potem zakupiliśmy butelkę wina i udaliśmy się nad rzekę. Rozsiedliśmy się na łące, przy śluzie z mostkiem i było tak jak powinno być. Wrześniowe sioneczko grzało nasze kości, blask głaskał po rysach, pasły się krowy, kwitły wysokie mimozy, na drugim brzegu trzyosobowa rodzina zajęta była bez reszty myciem i pucowaniem szyb i blachy samochodu, czyli „oczka w głowie", huczała woda jak wielkie roje os, ale nie przeszkadzając naszym z rzadka rzucanym do siebie słowom, nie wyrywaliśmy sobie butelki, przekazywaliśmy ją sobie najserdeczniej i naprzemianlegle z rąk do rąk, w powietrzu snuła się niesamowita, wstrząsająca łagodność”.
Milczewski-Bruno do śmierci zachowywał bezkompromisową postawę wobec wszelkiej prominencji pseudointelektualistów i „profesorków”, czym śmiertelnie zraził do siebie m.in. Artura Sandauera. Towarzyszyła mu „czarna legenda” poety przeklętego, który pomimo swojego wykształcenia pracował przede wszystkim w przemyśle rolniczo-spożywczym, najpierw jako fermentator w wytwórni tytoniu, agronom, ogrodnik-kwiaciarz, instruktor poradnictwa żywieniowego w mleczarni, inspektor plantacyjny w centrali nasiennej, klasyfikator żywca. W końcu osiadł na etacie w „Faktach”, do których pisał swoje reportaże. Z tego okresu pochodzi anegdota, jak to spędzony z innymi literatami do jednego z PGR-ów pod Inowrocławiem - w trakcie niekończącego się czytania przez dyrektora referatu na temat własnych osiągnięć nie wytrzymał i powiedział: "Gruby! Skończ wreszcie gadać, tylko pokaż te świnie!". Nastąpiła konsternacja, aż wreszcie ktoś chcący ratować sytuację powiedział, że jak się nie uspokoi, to go zamkną do chlewa. Na co Bruno odpowiedział, że tam na pewno będzie ciekawsze towarzystwo...
Nie interesowało go życie literackie według ściśle urzędniczych nakazów i formuł. We wniosku o członkostwo w Związku Literatów Polskich miał napisać: „Jednocześnie informuję, że jako członek ZLP będę pisał wyłącznie siebie”.
Ryszard Milczewski-Bruno, autor m.in. „Poboków” i „Nie ma zegarów” zginął tragicznie 17 maja 1979 roku podczas drugiego dnia Toruńskiego Maja Poetyckiego. Grupa literatów pojechała autobusem do Nowej Wsi Szlacheckiej, gdzie ZSP w zlokalizowanym tam pałacyku miało swój ośrodek kulturalno-szkoleniowy. Kilku z nich wraz z Brunem udało się nad jezioro po drodze kupując kilka butelek wina. Milczewski rozebrał się i wszedł do chłodnej tafli. Było ciepło, ale nie upalnie. Bruno zaczął płynąć i w pewnym momencie krzyknął: „Kochani, ja już nie mogę!”. Zaraz potem zniknął pod wodą. Skoczyło za nim dwóch kolegów, ale nie znaleźli go. Dopiero pod wieczór rybacy przeszukujący dno kotwiczką wyłowili jego ciało.
Pogrążył się w gorzkim jeziorze, czy raczej jego gorycz wypełniła jezioro? Któż dzisiaj to może wiedzieć?
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz