Curriculum i kukuryku

DOMINIK BIELICKI "Pawilony", FUNDACJA NA RZECZ KULTURY I EDUKACJI IM.TYMOTEUSZA KARPOWICZA, WROCŁAW 2017.

Ta książka - nagrodzona Nagrodą Literacką Gdynia - to efekt uważnego przyglądania się światu, w którym dokonała się transformacja ustrojowa. Dużo tu tęsknoty za czasem minionym, dużo krytyki teraźniejszości. Przy czym to nie są wiersze, które "zbierają ślinę". Bielicki nie ustawia się w żadnym pochodzie demonstrantów, raczej "wyszedł powitać pierwszy wiosenny dzień".

Pomysł na zmyślną obserwację artefaktów z minionej epoki - jak przyznaje autor - wyrósł z fascynacją twórczością Mirona Białoszewskiego. Niech żyje wiersz bez metafor, wiersz-konkret.

Na początek - konfuzja. "To jest poezja?" Wersy jakby gadały do nas "właśnie tak! usłyszane, zobaczone, tylko kreska, migawka". Takich apoetyckich wtrętów jest zresztą jeszcze parę - taka fontanna Duchampa, taka szaranagajama Mirona.

W "Utrudnieniach w ruchu" mamy język relacji radiowej, w "146" zapis kłótni między córką a ojcem. Codzienność, powietrze, jasne słońce. Wiersz o Perelmanie - genialnym matematyku (przy okazji: autor z wykształcenia jest matematykiem) - to zapis wywiadu - jest tu dziwny wtręt "Nie powiem nic, co mogłoby zainteresować / czytelników pani magazynu".
Wiersz "Ketchup Włocławek" to w zasadzie opis etykiety popularnego produktu spożywczego. W surowy opis wkracza na chwilę groteska "ogonki są zbyt wybujałe, wyglądają z daleka na baraszkujące jaszczurki."

Ktoś tu przedrzeźnia reklamy TV: "Nie chcę płacić telefonem", "Chcę myć włosy szamponem z pokrzywy", ktoś krytykuje współczesny świat ery Facebooka "Życie, które się tutaj toczyło, miało przed sobą wieczór w gronie znajomych", drwi z "sukcesów kapitalizmu" - gdy korporację wizytuje ekspert-ważniak z firmy Oracle, gdy bezdomni przykrywają się dodatkiem do "Gazety" z tytułem "Wszechświat ma naturę strunową", albo gdy problemem nowobogackich jest nie przewrócić grilla, kiedy gra się w bule.

Świetny jest Bielicki, gdy wymienia swoje kukuryku, obok curriculum, profilu i portfolio, gdy wyobraża sobie starość Kermita i jego samotność w wielkim domu.

"Warszawa" z wiersza różni się od "Warszawy" z piosenki T.Love. To opisy nowoczesnych brył, "magiczny świat luksusu" - hasła rodem z prospektu. "I oto wita nas na Ziemi osiedle Hubertus", jakbyśmy bujali w kosmosie, oderwali się od życia i lewitowali.

Dwuwers o babci z rowerem w Rykach, to zapewne dostrzeżenie gestu uległości. Gdzie indziej - kapitalizm ze swoimi "Stiwami jobsami" jawi się jako bezduszny system, w którym człowiek nie widzi drugiego człowieka, bo trzyma głowę "na swoim mieniu".

"Domu handlowy" łapie nagle ton znanego wiersza "Nagrobek" Wisławy Szymborskiej (tego z frazą "Przechodniu, wyjmij z teczki mózg elektronowy i nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę"). Prosi się tu o współczucie dla podupadającego budynku w centrum, który umiera wobec rozwoju galerii handlowych. "I spróbuj kiedyś coś w nim kupić. Groszek, opaskę do włosów, etui."

Podoba mi się podziw dla bezdomnego wyrażony słowami "On, który nie ma gdzie spać, śpi w tej kurtce, jadąc." Dobre frazy ma wiersz "Dżinsy Odra", w którym autor kpi ze złotych czasów polskiego kapitalizmu: "nosiłbym dżinsy Odra, ale poszedłem po spodnie i kupiłem fabrykę dżinsów.", "Do dziś mam parę spodni, których nigdy nie nosiłem."
Pawilony, które dały tytuł książce, to osiedlowe małe sklepiki - dziś zrujnowane. Autor porównuje je do "arystokratów na morzu, którzy sami kroją sobie proste płócienne ubrania nucąc arie".

Zagubienie w konsumpcyjnym świecie opisuje fraza: "teraz kiedy wszystko jest / nie mam na nic ochoty". Ale gdy pojawia się smakowita puenta o siadaniu przy rybce ze sklepu zoologicznego "jak przy kimś z rodziny", wyczuwamy żart. 

Zrywamy boki z jedzących tortillę, tartę i focaccie. Potrząsamy szklaną kulą, w której robotnika jedzącego hot dogi zaczynają otaczać płatki śniegu.